پایان‌نامه… به شرط چاقو

این مطلب نوشته دکتر سیامک شایان امین از دوستان خوبم در هفته نامه سپید و از دبیران سرویس این نشریه معتبر پزشکی است و قرار است بعد از این افتخار همکاری با او را در سیب پزشکی هم داشته باشیم.

اگر شما هم دوست دارید به سیب پزشکی افتخار همکاری بدهید می توانید از این راهنما برای ارسال مطالبتان استفاده کنید.

گزارشی از رواج فروش پایان نامه تحقیقاتی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور

خرید و فروش محتوای پایان‌نامه‌های دانشجویی اتفاق تازه‌ای در سیستم آموزشی ایران نیست. مدیران نظام آموزشی ما سال‌هاست که از رواج چنین پدیده‌ای در سطح دانشگاه‌های کشور ابراز نگرانی و تاسف می‌کنند. مثلا چندی پیش معاون دانشجویی وزارت علوم با انتقاد از روند رو به رشد خرید و فروش پایان نامه در دانشگاه های زیر مجموعه این وزارت خانه اعلام کرد: تحصیل دانشجویانی که جعلی بودن پایان نامه آنها تا پیش از مرحله ارائه، محرز شود، به حالت تعلیق در آمده و به کمیته انظباطی معرفی می شوند. اما معمولا ابزار اجرایی برای جلوگیری از این رویه وجود ندارد و همه چیز در حد یک خط و نشان باقی می‌ماند.

راه‌های میان‌بر دانش‌آموختگی

در سال های اخیر موسسات فروش پایان نامه رشد قارچ گونه ای یافته اند و نتایج تحقیقات دیگران را همانند نخود و لوبیا، بر اساس وزن پایان نامه یا تعداد صفحات آن می فروشند. دانشجویان غافل از آینده و استادان نیز فارغ از هرگونه دقت در بررسی پایان نامه. دانشجو پایان نامه ای ارائه می دهد که نمی‌داند چیست و استاد نمره ای می دهد بی آنکه بداند چندین استاد دیگر در سال های گذشته این پایان نامه را ارزیابی کرده اند.

ارائه تحقیقات دانشجویی در طول سال های تحصیل و نیز پایان نامه در پایان دوره تحصیلی از سال های دور شاخص میزان بار علمی دانشجویان رشته های مختلف بوده است. پایان نامه ها و تحقیقات دانشجویی به خصوص در رشته های نظری تنها کار عملی است که دانشجویان در کنار دروس تئوری خود انجام می دهند و ارائه آنها نشان از میزان توانمندی دانشجویان در تحلیل آموخته های دوران تحصیل و نتیجه آموزش های استادان در دوره های مختلف است.

در چند سال اخیر نحوه تحقیق دانشجویان تغییر کرده و هزاران راه برای تکمیل یک تحقیق ساده ، اتمام پایان نامه، دریافت نمره و در نهایت دریافت مدرک وجود دارد و این امر هر روز از ارزش تحقیقات و پژوهش های دانشگاهی می کاهد.

این روزها به وضوح در بسیاری از مراکز خدمات چاپ و تکثیر دانشجویی، در کنار سایر تبلیغات، تراکت هایی با عنوان “فروش انواع تحقیق دانشجویی با موضوعات مختلف” به چشم می خورد. جسارت برخی از این مراکز تا آنجاست که گاه در بوردهای رسمی دانشگاه ها نیز خدمات خود را تحت لوای تحلیل آماری داده ها، کار با نرم افزار spss و جمع آوری و ترجمه مقالات، تبلیغ می کنند.  اینگونه خدمات نه تنها در مراکز خدماتی مجاور دانشگاه ها که در فضای مجازی اینترنت نیز به وضوح تبلیغ می شود و حتی چندین سایت تخصصی در این زمینه مشغول فعالیت هستند.

پایان نامه به شرط چاقو

خبرگزاری مهر از قول صاحب یکی از این مراکز خدمات دانشجویی می‌گوید: تحقیقات بر اساس موضوع و تعداد صفحات و رشته های تحصیلی دانشجویان به فروش می رود؛ به نحوی که دانشجو ابتدا موضوع تحقیق را عنوان می کند، اگر در آرشیو موجود بود تعداد صفحات را از ۲۰ تا ۳۰۰ صفحه تعیین می کند و بر اساس آن پرینت مطالب گرفته می شود و مطلب آماده و صحافی شده ظرف ۲۴ ساعت به وی تحویل می شود.

منابع تامین محتوای پایان نامه ها و تحقیقات دانشجویی بسیار مختلف است. برخی مطالب متعلق به دانشجویانی است که این مطلب را برای تایپ به موسسات خدمات دانشجویی سپرده اند و در هارد سیستم آنها موجود است ، برخی مطالب نیز از اینترنت تهیه می شود و در برخی موارد پایان نامه های دانشجویانی که در چند سال اخیر فارغ التحصیل شده اند خریداری شده و با درصدی سود به مشتریان جدید فروخته می شود.

خدمات اینگونه موسسات بسیار متنوع است. بسیاری از آنها نه تنها در زمینه جمع آوری متن پایان نامه، که در مورد انتخاب سوژه، عنوان و حتی استاد راهنما نیز به مشتریان خود مشاوره های لازم را ارائه می دهند. خدمات عده‌ای بسیار تخصصی‌تر است و مقالاتی با تضمین چاپ در ژورنال‌های ISI را برای مشتریان خود اماده ‌کنند. جالب اینکه علاوه بر دانشجویان، برخی اعضای هیات‌علمی نیز از این خدمات استفاده می‌کنند!

چرا پایان نامه ها به فروش می روند

پدیده فروش پایان نامه های علمی که به عنوان نوعی ناهنجاری علمی در سطح دانشگاه های علوم پزشکی کشور، به خصوص در مقطع دکترای حرفه ای، به چنان رواجی رسیده است که نمی توان آن را از چشم دور داشت و یا حتی انکار کرد. تحقیق محور نبودن آموزش در دانشگاه ها، عدم شناخت اهمیت و کارکرد تهیه پایان نامه از سوی دانشجویان، قرار گرفتن آن به عنوان آخرین مرحله تحصیلی، مشغله فراوان اساتید و منحصر نبودن آنان به فعالیت آموزشی و پژوهشی در سطح دانشگاه و تامین نبودن اساتید جوان از جمله عواملی است که موجب از دست رفتن اهمیت و کارکرد پایان نامه در جریان تحصیل دانشجویان می شود.

بسیاری از دانشجویان علوم پزشکی تهیه پایان نامه پژوهشی را نوعی بی گاری می پندارند که بر مبنای جبر زمانه مجبور به انجام آن شده اند. چراکه در بسیاری موارد حاصل کار آنان، به نام اساتید مشاور و راهنما، به صورت مقالات علمی در سطح کنگره های معتبر ارائه یا در نشریات علمی تخصصی به چاپ می رسد؛ بدون آنکه حتی نامی از دانشجویان برده شود. جایگاه دانشجو در یک پژوهش علمی که قسمتی از فرآیند تهیه یک پایان نامه دانشجویی است تا حد یک عامل جزء و فاعل بی جیره و مواجب تنزل یافته است. به همین دلیل بسیاری از دانشجویان ترجیح می دهند پایان نامه خود را با مضمونی ساده و ابتدایی و منابع در دسترس تعریف کنند تا در آینده دچار خسران نشوند!

راهکار مقابله با فروش پایان نامه

اگرچه فرآیند فروش پایان نامه های دانشجویی تاکنون به طور رسمی از سوی هیچ یک از مسئولان وزارت بهداشت تایید نشده، در سال های اخیر تمهیداتی برای مقابله با رواج این پدیده در میان دانشجویان پیش بینی شده است. الزام به تحقیقاتی بودن و تکراری نبودن موضوع پایان نامه، محدود کردن تعداد پایان نامه های هر استاد مشاور به دو عنوان و محدود کردن دسترسی دانشجویان به پایان نامه های قدیمی از جمله این تمهیدات است. هر چند به دلیل یکپارچه نبودن فهرست پایان نامه های دانشگاه های مختلف کشور، امکان رونویسی یا عکس برداری از متن پایان نامه های قدیمی و فعالیت موسسات خدماتی که به شکل تخصصی به تهیه و فروش پایان نامه می پردازند، این اقدامات تاکنون راه به جایی نبرده اند و تنها موجب طولانی تر شدن فرآیند تهیه پایان نامه و افزایش نرخ پایان نامه های فروشی شده است!