یکی از مشکلات اساسی سیستم بهداشت و درمان ایران عدم تعریف اصولی از داروهای بدون نسخه(OTC) و نبود نظارت صحیح در مورد نحوه ارائه داروها است.
در حقیقت می توان گفت بسیاری از مشکلات شبکه درمانی ایران بطور مستقیم یا غیر مستقیم با این مقوله ارتباط دارد. اصولا در کشور ما تاکنون لیست دقیق و جامعی از داروهای OTC ارائه نشده و فرض بر این بوده که داروها اصولا باید با نسخه پزشک ارائه شوند اما این نقص باعث شده که تقریبا تمام داروها بسته به شرایط (داروخانه-متصدی-شهر-قیافه تابلوی مشتری و…) بدون نسخه قابل دریافت باشند.
دسته بندی داروها:
داروها در اکثر کشورها به دو دسته prescription drugs (داروهای نسخه ای) و داروهای بدون نسخه (Over-the-counter (OTC) drugs) تقسیم بندی می شوند.البته در برخی کشورها تقسیم بندی دقیقتری وجود دارد.(مثلا تقسیم بندی در بریتانیا: Prescription medication-Medication dispensed only under the supervision of a pharmacist-Unrestricted medication )
در هر کشور نهادی موظف است که هر ساله داروهای موجود و جدید را با توجه به نتایج تحقیقات و میزان عوارض آنها یا موارد سوءمصرف طبقه بندی کرده و لیست جدید خود را برای داروهای OTC و داروهای نسخه ای و داروهای غیرمجاز ارائه دهد. حتی ممکن است دارویی که قبلا OTC بوده بعدا نسخه ای اعلام شود(مثل مورد کدئین در برخی کشورها)
داروهای OTC :
این داروها معمولا داروهایی هستند که برای درمان علامتی (تسکین علائم) استفاده میشوند و عوارض جانبی شدید یا موارد سوءمصرف از آنها گزارش نشده باشد. این داروها اکثرا ضد دردها- ضد حساسیت ها(Antihistamines)- داروهای ضد سرفه و احتقان- برخی شامپوهای درمانی (مثل ضد شوره ها) و برخی داروهای موضعی پوستی (کرم های مرطوب کننده یا ضد آفتاب و …) هستند.
سیستم نسخه نویسی و دسته بندی دارویی ایران در حال حاضر:
نسخه نویسی در ایران با توجه به مطالبات بیماران و برخی ملاحظات شغلی(صحیح یا غلط!؟) حالت فله ی دارد (حتما شما هم با بیمارانی مواجه شده اید که به اصرار خواستار تعداد بیشتری دارو، آمپول، آنتی بیوتیک یا داروی تقویتی! در نسخه شان هستند) ودر نتیجه بر اساس مطالعات انجام شده، میانگین اقلام دارویی نسخ در ایران حداقل دو برابر و میانگین تداخلات دارویی نسخ حداقل ۳ تا ۴ برابر کشورهایی مثل فرانسه و آمریکاست.
این در حالیست که این آمار تنها مربوط به موارد ثبت شده (نسخه ای) می باشد و اگر به این آمار درمانهای خودسرانه را نیز بیفزاییم با وضع به مراتب بدتری مواجه میشویم.
داروهای نسخه ای OTCنما در ایران!!!
استفاده بی رویه و حتی سوءمصرف داروهای مسکن و شبه مخدر نگران کننده ترین مورد بوده و در کنار آن بیشترین موارد دیگر مصرف خودسرانه دارو در مورد داروهای سیستم تنفسی فوقانی و آنتی بیوتیک ها و داروهای گوارشی و اعصاب است.
در این بین خطرناکترین مسمومیت ها با مخدر ها و داروهای اعصاب ایجاد میشود.بطوری که بسیاری از موارد مسمومیت ناخواسته دارویی (بدون قصد خودکشی) را سوءمصرف داروهای مخدر و داروهای اعصاب (بالاخصTCA ها و بنزودیازپین ها) تشکیل می دهند.
از طرفی مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها عمر مفید این داروها در چرخه درمانی کشور را به شدت پایین آورده و با روی آوردن به آنتی بیوتیکهای جدیدتر و گرانتر هزینه زیادی را به سیستم درمانی کشور و بیماران وارد میکند.
در ان میان نباید رشد قارچ مانند داروهای گیاهی را که بدون بررسی صحیح و علمی از نظر عوارض و تداخلات و موارد منع مصرف بطور گسترده توزیع و در برابر چشمان وزارت بهداشت عرضه میشوند را از نظر به دور داشت.
در پست بعدی>>> مشکلاتی که عرضه و مصرف بی رویه دارو در ایران بوجود آورده و علل آن
