جمعه، چهارم اسفند ماه، ششمین دوره انتخابات سازمان نظامپزشکی کشور، همزمان، در تمام شهرهای کشور برگزار شد. جامعه پزشکی کشور در ۶ گروه مجزا شامل پزشکان، دندان پزشکان، داروسازان، ماماها، متخصصان علوم آزمایشگاهی و گروههای پروانه دار (فیزیوتراپها، شنواییسنجها، گفتار درمانها، بیناییسنجها و متخصصان اروتز و پروتز) در ۱۸۶ شهر، این فرصت را داشتند تا با حضور در پای صندوقهای رای، برگزیدگان خود را به سازمان نظامپزشکی بفرستند.
انتخابات ششمین دوره، بیشتر از تمام دورههای پیشین با حاشیه همراه بود. فضای سیاسی جامعه، پیش از برگزاری دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات سازمان نظامپزشکی را نیز تحت تاثیر قرار داده بود و میتوان از آن به عنوان سیاسیترین انتخابات یک تشکل غیر دولتی در ایران نام برد.
حاشیههای انتخابات، با رد صلاحیت گستردۀ داوطلبان از جملۀ اعضای دورههای پیشین، نمونۀ آن: دکتر شهابالدین صدر، رییس فعلی سازمان، آغاز شد که اعتراضها و واکنشهای زیادی را در سطح جامعه برانگیخت، ولی موضعگیری بسیاری از چهرههای سیاسی، جریان انتخابات را وارد مرحله تازهای کرد. حتا دکتر محمود احمدینژاد، در این باره واکنش نشان داد و گفت: اگر در رد صلاحیتها تجدید نظر نشود، از نظر من انتخابات باطل است.
با آن که زمزمههایی از تعویق زمان برگزاری و تجدید نظر در رد صلاحیتها، به گوش میرسید، ولی این اتفاق نیفتاد و انتخابات در زمان مقرر برگزار شد.
انتخابات نظامپزشکی در تهران
همچون دیگر انتخابات منطقهای، نگاه تمام جامعۀ پزشکی و حتا رسانهها، به انتخابات شهر تهران بود که برگزیدگان آن معمولا ترکیب اصلی شورای عالی سازمان نظامپزشکی را تشکیل میدهند و سیاستگذاری اصلی این تشکل غیر دولتی را بر عهده خواهند داشت.
انتخابات نظامپزشکی شهر تهران در پردیس همت دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد. از حدود ساعت ۸ صبح تعدادی از اعضای سازمان نظامپزشکی پشت درهای سالنهای رایگیری منتظر بودند. دکتر وحید دستجردی وزیر سابق بهداشت، دکتر باقر لاریجانی رییس سابق دانشگاه تهران و حسینعلی شهریاری رییس کمیسیون بهداشت از جمله اولین افرادی بودند که رای خود را به صندوق انداختند.
انتخابات در تهران با رقابت ۱۳۱ کاندیدا برای کسب ۱۷ کرسی، شامل ۱۰ پزشک، ۲دندانپزشک، ۲ داروساز، یک ماما، یک متخصص علوم آزمایشگاهی و یک نفر از بین گروههای پروانهدار، برگزار شد. از این تعداد ۱۱۴نفر مرد و ۱۷ نفرزن بودند.
در این دوره، در شهر تهران ۶۴ هزار و ۹۱۷ نفر حق رای داشتند که ۳۵ هزار و ۱۹۶ نفر آنان پزشک بودند. با آن که انتخابات سازمان نظامپزشکی طی دورههای اخیر چندان مورد استقبال جامعۀ پزشکی قرار نمیگرفت، ولی امید بود با توجه به حساسیتهای ششمین دورۀ انتخابات و تبلیغات گسترده روزهای پیش از برگزاری، حضور پر شورتری را شاهد باشیم، ولی اعلام نتایج انتخابات نشان داد تنها ده درصد از جامعۀ پزشکی پای صندوقهای رای حاضر شدند. در مجموع ۶۵۱۰ نفر شامل حدود ۳۵۰۰ پزشک، هزار و ۶۷ داروساز، ۸۲۳ دندانپزشک، ۵۴۶ ماما و ۲۷۰ متخصص علوم آزمایشگاهی در انتخابات دوره ششم رای دادند.
نظامپزشکی و دندانپزشکان
انتخابات برای بسیاری از کاندیداهای دندانپزشک از ماهها پیش آغاز شده بود. حضور پر رنگ در برنامههای علمی و صنفی در ماههای منتهی به انتخابات و مصاحبههای انتقادی دربارۀ شرایط کاری و محدودیتهای صنفی همکاران از جمله فعالیتهای کاندیداها پیش از برگزاری انتخابات بود.
از دو هفته پیش از انتخابات سیل پیامهای تبلیغاتی به سوی تلفن همراه دندانپزشکان سرازیر شد تا علیرغم تمام موانع بازدارنده، مانند رد صلاحیتها و عدم حضور چهرههای شاخص، تنور انتخابات گرم شود. در این دوره، در شهر تهران، چهارده کاندیدا در شاخۀ دندانپزشکی حضور داشتند. پیامک و ایمیل رایجترین روش معرفی کاندیداها و برنامههایشان بود. درحالی که نیمی از چهرههای انتخابات ششم تلاش چندانی برای تبلیغات و اطلاعرسانی نکردند، برخی در ارسال پیامک حد را از افراط گذراندند و عملا تلفن همراه دندانپزشکان را بمباران کردند. نکته بامزه در متن پیامکهای روزهای آخر، متن تکراری زیر بود: «ما» با احترام به انتخاب شورای هماهنگی انجمنهای علمی دندانپزشکی، از «یک کاندیدای دیگر» حمایت میکنیم.
یکی از داوطلبان نیز برای انتخابات سنگ تمام گذاشت و علاوه بر ارسال پیامک و چاپ بروشور، اقدام به انتشار یک ویژهنامه مفصل در همکاری با یک نشریه کرد که از طریق پست برای دندانپزشکان تهرانی ارسال شد.
مهندسی پیش از انتخابات
برخی انجمنها و تشکلهای صنفی و علمی پزشکی و دندانپزشکی موضع خنثی یا تحریم را در برخورد با انتخابات نظامپزشکی پیش گرفتند و ترجیح دادند وارد جریان انتخابات نشوند، برخی دیگر به انتخابات وارد شده و در حمایت از گزینههای مورد نظر خود موضعگیری کردند.
انجمن دندانپزشکی ایران و اغلب انجمنهای تخصصی با تشکیل شورای هماهنگی انجمنهای علمی دندانپزشکی، در یک ائتلاف واحد، حمایت خود را از دکتر سعید ساعی و دکتر بهزاد فرخزاد اعلام کردند. چند روز مانده به برگزاری انتخابات، دکتر عباس دلورانی و دکتر رضا حسینپور نیز به نفع کاندیداهای این ائتلاف از جریان انتخابات کنار رفتند. اگرچه دکتر علی یزدانی به عنوان کاندیدای مستقل پا در صحنه انتخابات گذاشته بود، با این حال انجمن دندانپزشکان عمومی ایران و مجمع انجمنهای گروه پزشکی که در سر لیست خود دکتر ایرج فاضل را معرفی کرده بود، ایشان را در لیست خود قرار دادند.
دکتر آخوندان، کاندیدای دوم مورد حمایت انجمن دندانپزشکان عمومی و دکتر عبدالرضا معادی، دیگر چهرۀ لیست مجمع انجمنهای گروه پزشکی بود. دکتر مهدی با پشتوانه بسیج جامعه پزشکی پا به صحنه گذاشت و دکتر مرتضی نشاندار حمایت دانشآموختگان دانشگاه آزاد تهران را پشت خود داشت، ولی بزرگترین تشکل غایب این دوره، جامعۀ اسلامی دندانپزشکان بود که به عنوان تنها تشکل سیاسی این حوزه در انتخابات دیگر حضور فعالی داشت.
نتایج نهایی انتخابات
در حالی که ۹هزار و ۲۲۶ دندانپزشک دارای پروانه طبابت تهران، واجد شرکت در این انتخابات بودند، تنها ۸۲۳ رای در صندوقها ریخته شد. این به معنی مشارکت تنها ۸. ۹ درصد دندانپزشکان در دوره ششم است که نسبت به دورۀ پیشین، ۲۵درصد کاهش داشت. نکتۀ جالب این که صد و پنجاه شرکت کننده، برگۀ خود را به شکل تک رای، به نام یک کاندیدا، در صندوق ریختند.
به این ترتیب دکتر کاوه سیدان، رییس انجمن پرستودنتیستها و دبیر انجمن ایمپلنتولوژی ایران با چهارصد و سه رای اول شد. منتخب دوم جامعه دندانپزشکی دکتر علی یزدانی، رییس پیشین انجمن دندانپزشک ایران و معاون فعلی سازمان نظامپزشکی بود که ۲۵۶ رای کسب کرد. دکتر سعید ساعی با تنها ده رای اختلاف سوم شد و دکتر بهزاد فرخزاد با دویست و دو رای بر جایگاه چهارم نشست. نفر دوازدهم لیست کاندیداها نیز تنها چهار رای کسب کرد.
چرا مشارکت دندانپزشکان کمرنگ بود؟
در تحلیل قهر جامعۀ دندانپزشکی با این انتخابات و نتایج نهایی آن، به دو نکته میتوان اشاره کرد.
یکم: این که به نظر میرسد، سازمان نظامپزشکی در منظر دندانپزشکان اهمیت خود را به عنوان یک تشکل قدرتمند و تاثیرگذار از دست داده است و نمود عینی و عملی در کار دندانپزشکان ندارد. سازمان طی سالهای اخیر در حوزه تعرفهگذاری و مالیات نتوانسته است از دندان پزشکان نمرۀ قبولی بگیرد و از یک تشکل با اهمیت صنفی به یک اداره رفاهی تبدیل شده است.
نکتۀ دوم: رابطۀ مستقیم و مشخص میان رد صلاحیتشدهگان و میزان مشارکت است. رد صلاحیت گسترده و عدم حضور چهرههای شاخص صنفی، با کاهش مشارکت ۴۵درصدی در گروه پزشکی و ۲۵درصدی در گروه دندانپزشکی همراه بود، ولی در شاخۀ داروسازی و مامایی به دلیل حضور چند چهره مطرح و ایجاد رقابت تنگاتنگ، مشارکت در انتخابات تا حدود صد درصد افزایش یافت.
چرا ائتلافها شکست خوردند؟
نتایج انتخابات دوره ششم نشان داد بر خلاف دورۀ پیشین، حمایت گروهها از یک کاندیدای خاص تاثیرگذار نبود و باز هم در غیبت نود و یک درصدی دندانپزشکان در انتخابات، این چهرههای مشهور و شناخته شده دندانپزشکی بودند که با تکیه بر آرای ثابت خود سرنوشت انتخابات را رقم زدند.
شکست ائتلافها را در دوره ششم میتوان به دلیل غیبت چهرههای شاخص و ناگزیری ائتلافها در انتخاب میان کاندیداهای محدود با قابلیت جذب کم آرا دانست. علاوه بر آن بسیاری از انجمنها تنها به اعلام حمایت از یک جریان بسنده کردند و هیچ فعالیت تشکیلاتی منسجمی در حمایت از گزینههای مورد نظر خود انجام ندادند. شاید خوشباورانه نتایج انتخابات سال گذشته را معیار عمل قرار دادند و پیشاپیش به پیروزی کاندیدای خود اطمینان داشتند. احتمالا به همین دلیل بود که حتا اغلب چهرههای شاخص انجمنهای دندانپزشکی به خود زحمت حضور پای صندوقها را ندادند و در روز انتخابات غایب بودند.