سریال یوسف پیامبر هم تمام شد. سریالی که هم بحث انگیز بود و هم پر تماشاگر. یک سریال خاص! هم از نظر نوع ساخت و مسائل اجرایی هم از نظر محتوای احتمالا سیاسی و هم از نظر بحثهای تاریخی.
نوع اجرای سریال تقریبا یک جور نوآوری در بین سریالهای ایرانی بود. بحث سیاسی را هم فعلا کاری نداریم، اما بعضی از مسائل تاریخی مطرح شده در سریال که با قاطعیت هم مطرح شدند، کمی سوال برانگیز بودند که من در اینجا به بعضی از آنها اشاره میکنم:
۱- حقایقی از آخناتون و دوره حکومت وی
آخناتون (یا آمن هوتپ چهارم) یک فرعون ساختار شکن و از فراعنه سلسله ۱۸ مصر بود . وی از اختلال صرع رنج می برد و گویا در شعر و نقاشی هم دست داشته. وی سعی کرد علاوه بر مذهب تمام عرصه های مدیریت و فرهنگ و هنر مصری را هم تغییر دهد. البته آخناتون با شوکهای فراوان که با این تغییرات به بدنه کشور وارد میکند و با مدیریت ضعیف خود باعث شورش های فراوان در کشور و قتل و کشتارهای بیشمار بین طرفداران آتون و آمون میشود.
این شورشها چنان تشدید میشوند که فرعون ناچار میشود پایتخت را از تبس به شهر جدیدی به نام آخه تاتن (افق آتون) یا همان عمارنای امروزی منتقل کند. همین تغییر پایتخت باعث دوری بیشتر فرعون از مردم و افزایش تنشهای جامعه مصر می گردد.
در دوره او به دلیل ضعف بیش از حد دولت مصر، بسیاری از ولایات خراجگذار مصر در خاورمیانه با کشور هیتی (مملکت رقیب مصر در حدود ترکیه امروزی) متحد میشوند و ولایات متحد مصر را تحت فشار میگذارند. جالب است که منطقه کنعان نقطه ثقل این کشمکش بوده که در سریال ما هیچ اشاره ای به آن نشده است. سرانجام با بی تدبیری فرعون تمام مناطق شامات سقوط میکنند و مصریهای ساکن آن مناطق و متحدین آنها قتل عام میوشند. بیش از ۳۸۰ نامه درخواست کمک از این ولایات از ویرانه های شهر آخه تاتن به دست آمده است که فرعون تمام آنها را نادیده گرفته بود
۲- آیا آتون همان خدای یگانه ماست؟
بنا بر شواهد به دست آمده، آتون نوعی خدای یگانه بوده که با نمایشی از قرص خورشید تمثیل میشده است. این خدا که در زمان آخناتن (از سلسله۱۸) خدای رسمی مصر شد گویا حداقل از زمان سلسله ۱۲ شناخته شده بوده اما در زمان آخناتون بود که بر خدای آمون پیروز میشود و خدای یگانه مصر قلمداد میشود. از آنجایی که در برخی متون اخناتون خود را از نسل این خدا میداند(طبق رسم تمام فراعنه) نمی توان صریحا حکم به توحیدی بودن مذهب آتنیسم داد. ضمن اینکه این خدا جنبه ای از رع (خدای خورشید) بوده وبرای آن کاراکتر دو گانه ای از رع و هوروس (هر دو از خدا های مصر قدیم) متصور بوده اند.
البته بعضی محققین (از قبیل زیگموند فروید) مذهب آتنیسم را پیش در آمدی بر مذهب یهود می دانند و مذهب حضرت موسی را قبل از نبوت آتنیسم معرفی کرده اند.
۳-همزمانی یوسف و آخناتن:
در مورد زمان زندگی حضرت یوسف روایات زیادی هست،از سلسله سوم تا سلسله دوازدهم، ۱۵ یا ۱۸ که در مورد هیچکدام دلیل قطعی ذکر نشده است.
احمد عثمان، مورخ مصری، ادعا می کند که پدر بزرگ مادری آخناتن احتمالا همان حضرت یوسف بوده-منبع ( این ادعا نیز از سوی بسیاری از مورخین رد شده است)
تاجایی که من جست و جو کردم در تاریخ نقلی از چنین خشکسالی عظیمی در زمان اخناتون نشده است که الزاما باید در زمان حضرت یوسف ما ۷سال خشکسالی داشته باشیم. علاوه بر آن اگر حضور حضرت یوسف در دربار آخناتون به این حد پررنگ و تاثیر گذار بوده اصلا منطقی نیست که در آثار بجا مانده از دوره اخناتون حتی یک کلمه یا اثر در مورد او یافت نشود.
همچنین اگر طبق روایت سریال بپذیریم که عملا اخناتون مرید حضرت یوسف بوده و بدون نظر او هیچ اقدامی نمی کرده، پس باید تمام بی تدبیری ها و کشت و کشتارهای او را نتیجه مشاوره حضرت یوسف بدانیم که این بزرگترین اشتباه نویسندگان سریال است که با چشم پوشیدن بر تمام فجایع زمان اخناتون ، اصرار بر همزمانی حضرت یوسف با آخناتون دارند و حتی این فرعون را عامل بی چون و چرای یوسف(ع) معرفی می کنند.
۴- استناد به رمان و افسانه ها
در بسیاری از بخشهای سریال جزییات صحنه ها از رمان تاریخی The egyptian (ترجمه فارسی: سینوحه طبیب مخصوص فرعون) نوشته میکا والتاری اقتباس شده است. مثلا جزییات مربوط به نبرد آمونی ها و آتونی ها ،اسامی اشخاص و توصیفات مربوط به کاهنان یا حتی دکوراسیون خیابان قوچها (با ردیف مجسمه های قوچ) . اما در عین حال به این منبع هم وفادار نبوده. مثلا سعی کاهنان در گم و گور کردن مجسمه آمون و انتشار شایعه عروج آمون دقیقا از رمان سینوهه برداشته شده. اما در رمان اصلی واقعا کاهنان در این زمینه موفق میشوند، درحالیکه در سریال ما یوزارسیف از راه می رسد و این توطئه را کشف می کند! همچنین در صحنه مربوط به نبرد معبد آمون هم در مستندات تاریخی و هم در رمان سینوهه داریم که مقاومت معتقدین به آمون بسیار شدید بوده و سپاهیان فرعون ناچار دست به قتل عامی وسیع می زنند. اما در نسخه اقای سلحشور، تنها حرکات مضحک چند کاهن کچل است که نمایش داده میشود.
نکته طبیبانه: جالب است که در طول سریال هم همیشه سینوهه را مانند خدمتکاری ایستاده در کنار تخت فرعون تصویر میکنند، در حالیکه مقام پزشکان سلطنتی بویژه در مصر باستان بیش از این بوده و مانند سایر بزرگان برای خود جایگاهی داشته اند و اصولا من در هیچ تاریخی ندیده ام که پزشکان، مگر در مواقع نیاز، بالای سر شاهان بایستند (مگر دربار آی-سی -یو است؟!) در خود رمان سینوهه ، اولا سینوهه سالهای بسیاری از حکومت آخناتون را در مصر به سر نمی برد و ثانیا در جای جای کتاب از مقام والای طبیبان صحبت میکند.
علاوه بر آن بخشی از داستان پردازیهای مربوط به یوسف و زلیخا در سریال، تنها از افسانه ها و داستانهای قدیمی گرفته شده و بعضا ریشه تاریخی-مذهبی درستی ندارند.
۵-خروج نور نبوت از حضرت یوسف:
طبق حدیثی از امام صادق(ع) هنگام دیدار حضرت یعقوب و حضرت یوسف، حضرت یوسف تحت تاثیر جاه و جلال و خدم و حشم خود، دچار غرور شده و برای استقبال پدر از اسب خود پایین نمی آید. (همین قضیه باعث خروج نور نبوت از نسل یوسف و انتقال آن به نسل لاوی می گردد) در حالیکه در سریال دقیقا عکس این قضیه روایت شد و ما شاهد چهار دست و پا رفتن و زمین خوردن پی در پی دو طرف برای دیدار هم هستیم. و حتی این حدیث امام ششم هم مورد سانسور و تحریف آقای سلحشور قرار میگیرد
توضیح: علیرغم علاقه فراوانم به تاریخ و مطالعات مختصری که داشته ام، ادعای تاریخدانی ندارم، نوشته های فوق ترکیبی است از خوانده هایم در کتابهای فرعونها هم می میرند، قصه های قرآن (تاریخ انبیا) ، رمان سینوهه و چند کتاب مذهبی و تاریخی دیگر با جستجوهایی که به منظور نوشتن این پست انجام دادم (و لینکها را در متن درج کرده ام) در صورتیکه هرگونه اشکال مستدلی بر این نوشته وارد بدانید، خوشحال خواهم شد که آن را مطرح کنید.
پ.ن : با توجه به مباحث مذهبی موافق و مخالف که در کامنتها مطرح شده، یادآور می شوم این پست صرفا یک بررسی تاریخی است .از دوستان عزیز خواهشنمدم در ارائه نظر، عقاید دیگران (از جمله عقاید مذهبی) را محترم بدانند. ممنون
درود بر شما مطلب جالبی در مورد سریال گذاشتید به نظر من هم سریال سراسر تحریفهایی با جهت گیریهای سیاسی مذهبی بود در حالیکه وظیفه؟؟یک رسانه آگاهی دادن به مردم است/
ممنون که صادقانه و بر اساس مطالعاتتون صحبت می کنید…مطلب در خور توجهی نوشتید.البته من بعلت کشدار بودن بیش از حد سریال اون رو چندان تماشا نمی کردم.
با سلام، با تشكر از homam عزيز به خاطر توضيحات مفيدش من هم معتقد به عصمت و حقانيت چهارده معصوم (ع) مي باشم
با سلام به نویسنده فهیم این پست و تشکر از ایشان.
در جواب بعضی از آقایون که از روی خامی حرفهایی میزنند که بعدا در زندگی گریبانگیرشان میشود عرض کنم که در ناقص و اشتباه بودن بعضی از قسمتهای سریال هیچ بحثی نیست مانند پیاده نشدن حضرت یوسف(ع) از اسب.اما در جواب آقا رضا:تمام داستانهای پیامبران یهود(یوسف و موسی و …)کاملا ثبت شده که یک نمونه آن قرآن مجید است که برای ۱۴۰۰ سال پیش است که امکانات رسانه ای به این شکل نبود.خوشحال میشم تاریخ ۴۰۰۰ ساله مکتوب مصر را از صندوق مادربزرگتون در آورده و نشان ما هم بدهید.در جواب balu هم عرض کنم اگر به قصص قرآن اعتقاد دارید پس لطفا بفرمایید در کجایش ذکر شده تمام پیامبران معصومند؟قرآن قصص پیامبران را برای درس عبرت بیان کرده نه برای نشان دادن مقام والا و معصوم بودنشان.۱۲ امام معصوم نیز به صراحت از زبان مبارک پیغمبر اسلام نام و نشانشان ذکر شده و در کتب شیعه و سنی مکتوب است و برای اینکه فرق بین من و تو بی جنبه با انسانهای والا معلوم شود در قرآن اسمی از آنان ذکر نشده فقط نشانه هایی از آنان مانند دادن انگشتری حضرت علی (ع) در حال رکوع ذکر شده است.در ضمن هیچ اجباری در خوردن احادیث نیست.در جواب آقا محسن:شما که مسلط به اشتباه پیامبران هستید بگوئید اشتباه پیغمبر ما چه بود و از کی تا حالا انسان گناهکار با بخشش خداوند معصوم میشود؟پس طبق صحبتهای شما هر که نماز میخواند و این ارتباط مستقیم با خدا را برقرار میکند معصوم است!در آخر هم میخواستم از آقا ارشیا سوال کنم که شرابخواری و هم بستر شدن سینوهه با آن خانم خدمتکار کجایش پر محتوا است؟
با سلام در مورد مطالبي كه در مورد ائمه و پيامبران گفته شد لازم دانستم چند نكته عرض كنم.۱-اينكه در اين سريال نشان داده شد كه حضرت يوسف(ع)بخاطر استمداد از غير خدا مواخذه شد درست نيست زيرا اولا همانطور كه در احاديث هم آمده خداوند سنتش بر اين است كه تمام امور از طريق اسباب و مجاري خاص خودش انجام شود و حضرت يوسف هم دقيقا همين كار را كرد و به آن زنداني كه قرار بود آزاد شود گفت كه به پادشاه بگويد كه او بيگناه زنداني شده واين هيچ منافاتي با عصمت نداره.مثل اينكه اگه دزد مال آدم را ببرد تنها دعا كردن كه كافي نيست بلكه بايد به پليس هم مراجعه كرد.(براي توضيح بيشتر به تفسير الميزان مرحوم علامه طباطبايي سوره يوسف مراجعه كنيد)۲-در مورد پيامبران و ائمه هم اگه قايل به اشتباه آنها بشيم ديگه سنگ رو سنگ بند نميشه و اصلا نميتوان به حرفهاي آنها اعتماد كرد.چون از كجا معلوم كه در بيان احكام و دستورات الهي دچار اشتباه نشنوند پس عقل حكم ميكند كه خداوند كساني را بعنوان پيامبر و امام انتخاب كند كه به هيچ وجه دچار اشتباه نشوند وگرنه غرض و هدف خداوند كه همان هدايت صحيح انسانهاست تحقق پيدا نميكند.پس نسبتهاي گناه و معصيت كه به پيامبران و امامان داده ميشود درست نيست والبته اينكه در قرآن كريم يا بعضي از دعاها آمده كه پيامبران يا امامان توبه ميكنند به معني وقوع گناه از آنها نيست بلكه يا بخاطر ترك اولي بوده است يعني گرچه اينكارشان گناه نبوده ولي در پيشگاه خداوند آنرا هم جايز نميدانستند (كما اينكه خود ما هم خيلي وقتها از ديگران معذرت خواهي ميكنيم در حاليكه اصلا كار اشتباهي نكرده ايم ولي بخاطر احترام به آنشخص معذرت ميخواهيم).ويا بخاطر اين بوده كه خواسته اند به ما طرز دعا كردن را ياد بدهند مثل دعاي كميل.۳ -همانطور كه در قران كريم هم آمده مقام امامت بالاتر از مقام نبوت است(سوره بقره آيه ۱۲۴)چون در اين آيه ميفرمايد كه بعد از نبوت حضرت ابراهيم(ع)و امتحانات مختلف او به مقام امامت رسيد(البته اشتباه نشود منظور اين نيست كه مقام امامان شيعه از پيامبر بالاتر است بلكه خود پيامبر اسلام مقام امامت هم داشتند)به هر حال اينكه اين دوست عزيزمان گفتند كه امام را خدا انتخاب نميكند درست نيست.
این خیلی جالبه که تو مسائل اعتقادی همه فکر می کنن داره سرشون کلاه میره و اکثر مسایل رو انکار میکنن!!! همه بحث های وجود خدا و معصوم بودن فرستادگان و امامان دلایل عقلی داره و برای اثبات آنها اصلا نیازی به تاریخ نیست چراکه با برهان های فقط عقلی اثبات میشه.
متاسفانه در مورد این مسایل فکر نمیکنید.
سلام ، دوست عزیز در مورد تذکر شما باید بگم که درسته پیامبران اشتباه میکردند حتی پیامبر خودمان حضرت محمد ولی به این دلیل معصوم بودند زیرا با خداوند ارتباط مستقیم از طریق فرشته های وحی داشتند و خداوند بر اعمال آنها ناظر بود و بعد از هر خطایی که میکردند پیامبر را مجازات میکرد و بعد از او را میبخشید ، به این خاطر پیامبران معصومند. این در قرآن هم ذکر شده صریح. هرجا که اشتباهی از پیامبری گفته شده تنبیه هم بوده…
ولی امامام با پیامبر فرق داشتند ، انشاالله که منکر این قضیه نباشید. زیرا پیامبر را خداوند خودش انتخابش میکرد ولی امام نه. البته در اینکه امامان انسان های بزرگی با مقامی والا بودند شکی نسیت ولی چون برگذیده و فرستاده شده از طرف خداوند نبودند پس ارتباط خاصی هم نداشتند و اگر احیاناً اشتباهی هم مرتکب میشدند مجازات آنی دنیوی نداشتند تا بخشیده شوند در نتیجه نمیتوان گفت امامام همانند پیامبران معصوم بودند.
با تشکر
یا حق
یاشار:بنا بر عقاید شیعه، امامان در حقیقت طبق اراده الهی برگزیده شده اند
فیلم یوزارسیف یه خرج بیخود بود که حتی خود مصذی ها هم قبولش ندارن
مطلب خیلی جالب بود ممنون.
با سلام به دوستان من می خواستم بگم منم کتاب سینوهه پزشک فرعون را خوانده ام ولی در حیرتم که کتابی به اون پر محتوایی چطور از حضرت یوسف اسمی نبرده است چون انگونه که ما در فیلم یوزارسیف دیدیم همه چیز به حضرت یوسف ختم می شد وتصمیم گیرنده اخر حضرت یوسف بودند ولی در برعکس ان را نشان می دهد که این واقعا جای تعجب دارد یا کتاب مشکل دارد یا فیلم ! که من فکر نمی کنم کتاب مشکلی داشته باشد بخاطر همین فکر می کنم فیلم سلیقه ای ساخته شده و به تاریخی بودن واصل متحوای ان کاری نداشتن . درضمن به دوستانی که هنوز کتاب سینوهه پزشک فرعون را نخوانده اند پیشنهاد می کنم حتمن این کتاب را بخوانند مطمئن باشند ضرر نمی کنند
در ضمن فیلم حضرت یوسف هم با اینکه واقعیت را نشان نمی داد زیبا بود
با تشکر
یاشار:البته همونطور که عرض کردم سینوهه یک رمان تاریخی هست یعنی الزاما عین تاریخ نیست
با سلام به مطالب خوبي اشاره كردي
البته بايد اين سريال رو از قصص قران مي نوشتند نه از روايات خيلي ضعيف .
در مورد شماره پنج عرض كنم اگه اين حديث يك حديث ساختگي هست مثل خيلي از احاديث ديگه كه به خوردمون مي دن براي ثباتش اين كه چطور امام هاي ۱۴ گانه رو معصوم از گناه مي دونيم ولي پيامبر خدا رو نه يا اينو قبول كنيم كه امامان ۱۴ گانه هم معصوم نيستند بلكه انسانهاي والايي بودن كه خود رو از گناه باز مي داشتند. البته اگه به اين شكل بود بايد در قران مي اومد در قراني كه به طور مفصل در باره حضرت يوسف نوشته شده چرا نگفته كه حضرت يوسف ازدواج مي كنه من كه جايي نديدم اينا فقط از روي احاديث ضعيف و دروغين سريال مي سازند
یاشار:
اولا امامان ۱۲ تا بودند و در مذهب شیعه علاوه بر امامان ، حضرت رسول و حضرت فاطمه رو هم معصوم میدونندکه میشه ۱۴ نفر . دوم : اولین پیامبر حضرت آدم بود که اولین ترک اولی (بر وزن مولا، به معنی ارجح و کار بهتر) رو هم انجام داد و برخلاف منع الهی، از گندم (یا به روایتی سیب) که نهی شده بود خورد و هبوط کرد. سوم: غرور یوسف گناه حساب نمیشه در اون لینک هم این قضیه “ترک اولی” حساب شده. یعنی ترک کاری که بهتر بود انجام میشد. ولی برای افراد عادی گناه نیست انجام ندادن اون کار.مطلب چهارم اینکه نه تنها یوسف بلکه هیچ پیامبری حتی حضرت محمد هم زندگینامه کاملش در قران درج نشده که نفی کننده چیزی باشه
بررسی کاملی بود . ممنون .
سلام
پست جالبی بود.من هم کتاب سینوهه رو خوندم به طور کلی این سریال با اون کتاب در تضاده.مثلا در زمان آمن هوتب سوم سینوهه یک دستیار پزشک بود و اصلا اون موقع سر شکاف نبود در حالی که در سریال از فرعون می خواد سر آمن هوتب رو بشکافه(که اصلا اون اجازه هم نمیده و معمولی میمیره در حالی که سرش توسط سر شکاف سلطنتی شکافته میشه) علاوه بر این فکر نمی کنم ازدواج زلیخا و یوسف هم سندیت معتبری داشته باشه(اینو مطمئن نیستم-یعنی تو یه کتاب خوندم که نمیشه خیلی به اون استناد کرد) نکته ای که در این چند قسمت اخیر از سوتی های سریال به چشم می آمد این بود که با این که در زمان قحطی به سر میبردند کارگران هنوز در حال حمل گندم به بالای سیلوها بودندو…. در هر صورت بهت خسته نباشید میگم.امیدوارم موفق باشی
ممنون…خوشحالم که مورد توجه تون قرار گرفت
درسته…ممنون از نکته ای که ذکر کردید
من رفتم عهد قديم رو نگاه كردم. رئوبين،پسر بزرگ يعقوب، كسيه كه ميگه يوسف رو نكشيم و توي چاه بندازيم. بعدا هم يهودا ميگه بياين خونشو گردنمون نندازيم و بفروشيمش به عنوان غلام. البته همونطور كه گفتيد حضرت موسي از قبيله لاويه.
خيلي پست خوبي بود ممنون. فقط يك سوال كوچيك دارم: برادري كه جلوي قتل يوسف رو گرفت احتمالا يهودا نبود؟ من يه همچين چيزي تو ذهنمه.
عزیزم به قول دوستمون در بالا اینا همش داستانه و میتولوژی . ت.ی هر قوم و قبیله ای هم پیدا میشه .افسانه های یک قوم موچک و زره بینی در تاریخ برای بزرگ کردن خود.وگرنه کشوری با عضمت مصر با ۴۰۰۰ سال تاریخ مکتوب چر ا هیچ اشاره ای به این داستانهای قوم یهود نشده ؟ از خشکسالی گرفته تا داستان موسی و غرق شدن یک فر عون در دریا و … .اونقد جدی نیست که ارزش تحقیق!! داشته باشه.
سلام.من اولین بار به سایتتون میام.مطلب جالبی بود.من اگه جای مصریا بودم تا الان صد بار سفیر ایران را فرا می خوندم که خوشبختانه نمی تونن!!!!!!!قبل از اینکه وارد جزییات تاریخی بشیم باید بگم۱٫تا قبل از ورود اعراب به مصر(۱۲۰۰ سال پیش)سرتاسر اهرام ۳ گانه با سنگ مرمر و طلا پوشیده شده بودن۲٫رودخونه نیل پر تمساح و سگ ابیه.چطور تو سریال خدمتکارای زلیخا می پرن توش خدا میدونه۳٫تازه میرن درون نیل مروارید!!میگرن بعدم زلیخا اونا رو بذلو بخشش میکنه.اصولا مروارید تو دریا پیدا میشه نه تو رود نیل تازه در دنیای باستان بسیار گرون قیمت بوده بطوریکه ۱ امپراتور روم خرج سپاهشو با فروش ۱ لنگه گوشواره مروارید مادرش درمیاره۴٫لنگ مصریا رو تبدیل به مانتو کردن همچنین لباسای فشن زنا رو که تو سینوهه و نقاشیها دیده شده به چادر۵٫مار کبرا یا orpheos که مخصوص فرعون و ملکه بوده رو سر همه می بینیم۶٫مصریا اصولا بی ریش بودن و فرعون هم بجای ریش گیس شده سریال ریشی مسطح از طلا می ذاشت و…. ببخشین سرتونو درد اوردم.ممنون
به نظر من هم این نقد از بین بقیه نقد ها بهتر ،دقیق تر و با سندتر بود