کشور اوکراین که طی سالهای اخیر یکی از مقاصد دانشجویان ایرانی برای تحصیلات تکمیلی بوده، این روزها درگیر ناآرامیهای خیابانی شده است. چالش سیاسی در کشور اوکراین که از چند ماه پیش آغاز شده بود در روزهای اخیر و با ورود روسیه و امریکا به مناقشات، به نقطه بحرانی خود رسیده است. تا امروز در درگیریهای خیابانی صدها نفر زخمی و بیش از ۱۰۰ نفر کشته شدهاند.
ناآرامیهای اوکراین سبب شده است بسیاری از کشورها از شهروندان خود بخواهند که در اولین فرصت خاک اوکراین را ترک کنند. بیشتر ایرانیان ساکن در این کشور جوانانی هستند که در دانشگاههای مختلف اوکراین به تحصیل مشغول بودهاند.
احمد غلامی مدیرکل دانشجویان خارج از کشور سازمان امور دانشجویان در گفتوگو با ایرنا تعداد دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در اوکراین را ۵۳۲ نفر عنوان کرد. این دانشجویان اکنون با این چالش مواجه شدهاند که در شرایط فعلی چه سرنوشتی در انتظار آنها خواهد بود و آینده تحصیلی آنها به چه شکلی رقم خواهد خورد.
دانشجویان ایرانی و تحصیل در کشورهای شوروی سابق
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کشورهای تازه استقلال یافته در دهه هفتاد و هشتاد شمسی به یکی از خواستگاهای جوانان ایرانی برای ادامه تحصیل بدل شد. هزینه پایین تحصیل و زندگی و نزدیکی به کشور ایران، مهمترین مزیت این کشورها برای ادامه تحصیل بود. طی این دو دهه بیشترین تعداد دانشجویان ایرانی در کشور روسیه و اوکراین مشغول به تحصیل شدند ولی در کشورهای بلاروس، مولداوی، آذربایجان، ارمنستان و… نیز تعداد دانشجویان ایرانی کم نبود.
همچنان که دندانپزشکی اولین انتخاب دانشجویان شاخه علومپزشکی در داخل ایران بود، جوانان ایرانی که برای ادامه تحصیل راهی دیگر کشورها و از جمله روسیه و اوکراین میشدند نیز برای ادامه تحصیل این رشته را انتخاب میرکدند؛ به شکلی که حدود نیمی از این دانشجویان ایرانی در این منطقه در رشته دندانپزشکی مشغول به تحصیل شدند.
در دهه نود اما آمار دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در کشورهای شوروی سابق کاهش چشمگیری یافت. طبق گفته رایزن علمی و سرپرست دانشجویان ایرانی در بلاروس و اوکراین تا پیش از سال ۹۰ حدودا شش هزار ایرانی در این کشور مشغول به تحصیل بودند. این امار بر اساس فهرستی است که وزارت علوم اوکراین در اختیار رایزنی علمی جمهوری اسلامی ایران قرار داده است. اما با افزایش ناگهانی قیمت دلار در این سالها، آمار دانشجویان ایرانی در بلاروس و اوکراین کاهش چشمگیری یافت و به حدود هزار و پانصد نفر در سال ۹۰ رسید. این دانشجویان در ۲۱ دانشگاه و آکادمی اوکراین تحصیل میکردند.
قرارنگرفتن بسیاری از دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشورهای شوروی سابق در لیست دانشگاههای مورد تایید وزارت علوم و وزارت بهداشت و راهاندازی پردیسهای بینالملل دانشگاهی در داخل کشور که امکان ادامه تحصیل دانشجویان خارجی در داخل کشور را فراهم می کرد، از دیگر دلایل کاهش اقبال این کشورها در جذب دانشجویان ایرانی بود.
آمار تعداد دانشجویان در سالهای ۹۱ و ۹۲ باز هم کاهش یافت به شکلی که همزمان با ناآرامیها در کشور اوکراین، مدیرکل دانشجویان خارج از کشور سازمان امور دانشجویان تعداد دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در اوکراین را ۵۳۲ نفر عنوان کرد.
تعیین تکلیف دانشجویان ایرانی شاغل در اوکراین
براساس قانون، دانشجویی که در خارج از کشور مشغول به تحصیل است ولی بنا به دلایل شخصی، سیاسی یا اجتماعی مجبور به نیمه کاره رها کردن تحصیل در دانشگاههای خارجی میشود، باید به سازمان امور دانشجویان مراجعه و به شرط مورد تایید بودن دانشگاه خود توسط وزارت علوم، در اداره دانش آموختگان سازمان امور دانشجویان پرونده تشکیل دهد.
همچنین در صورتی که مدارک علمی و واحدهای گذرانده شده از سوی اداره دانش آموختگان تایید شود، این دانشجو به اداره انتقال سازمان دانشجویان معرفی میشود، این اداره نیز وی را به یکی از دانشگاههای داخلی مانند پردیسهای دانشگاهی یا دانشگاههای غیرانتفاعی و غیردولتی برای ادامه تحصیل معرفی میکند.
این دانشجو البته نمیتواند تحصیل خود را در دانشگاههای معتبر سراسری مانند دانشگاه تهران، شریف، امیرکبیر یا… ادامه دهد.
ایرانیهایی که در سوریه درس می خاندند هم مشکل مشابهی داشتند