دکتر گلرخ ثریا
رفته اید داروخانه که گلوکومتر (دستگاه اندازه گیری قند خون) بخرید اما مدل های مختلفی روی میز است که شما نمی دانید کدامش را انتخاب کنید. قیمتها، شکل ها و عملکرد دستگاه ها با هم فرق دارد. خب، واقعا یک گلوکومتر خوب باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟ …
اگر شما دیابت (بیماری قند) داشته باشید، مجبورید بنا به توصیه پزشکان هر چند وقت یک بار برای اندازه گیری قند خون تان به آزمایشگاه بروید. این آزمایش خون میزان قند خون شما را نشان خواهد داد. ولی راه ساده تری هم برای اندازه گیری قند خون وجود دارد و آن خرید یکی از همین دستگاه های اندازه گیری میزان قند خون در منزل است.
برای خرید یک دستگاه اندازه گیری قند خون مناسب باید به شاخص هایی توجه کنید. توجه به این شاخص ها کمک می کند که انتخاب بهتر و آگاهانه تری داشته باشید.
اندازه:
دستگاه های گلوکومتر موجود در بازار اندازه های بسیار متفاوتی دارند ولی به طور معمول اندازه این دستگاه ها به اندازه کف دست است. ولی انواع بزرگ تر و کوچک تری از آن هم در بازار وجود دارد. این دستگاه ها معمولا با باتری کار می کنند.
نوار آزمایش:
در هر جعبه دستگاه های گلوکومتر که از بازار خریداری می کنید، چند نوار اندازه گیری قند خون وجود دارد که شما قطره خون تان را به روی آن می چکانید و درون دستگاه می گذارید. سطح این نوارها به مواد شیمیایی آغشته شده است که با قند خون شما واکنش نشان می دهند، برخی از این نوارها، نوارهایی پلاستیکی هستند که قطره کوچکی از آنزیم (گلوکتراکسیاز) روی آن چکانده شده است. فراموش نکنید هر نوار یک بار مصرف است و باید پس از مصرف آن را دور بیندازید.
در برخی دستگاه ها لازم است هنگامی که نوار اندازه گیری قند خون را درون دستگاه می گذارید یک کد را وارد کنید. این کد روی بسته (ظرف) حاوی نوارها درج شده است. پس از وارد کردن کد دستگاه تنظیم شده و نوار اندازه گیری وارد شده درون دستگاه را می خواند. در دستگاه های نسل جدید این کار توسط خود دستگاه و به صورت اتوماتیک انجام می شود (کدگذاری و کالیبراسیون، اتوماتیک است).
میزان خون لازم:
اندازه قطره خونی که برای اندازه گیری قند خون باید به دستگاه بدهید، متفاوت است. این میزان از ۰/۳ میکرولیتر تا ۱۰ میکرولیتر متفاوت است.انواع قدیمی تر دستگاه گلوکومتر نیاز به مقدار خون بیشتری دارند، پس انتخاب انواع جدیدتر مناسب تر است. اگر دستگاه قند خونی که خریداری می کنید، نیاز به مقدار کمتری خون داشته باشد، شما کمتر باید انگشت تان را سوراخ کنید.
زمان دستگاه:
دستگاه های مختلف موجود در بازار در طول زمان های متفاوتی قندخون شما را اندازه گیری کرده و نشان می دهند. این زمان از ۵ ثانیه تا ۶۰ ثانیه متفاوت است.
واحد میزان قند خون:
هنگامی که می خواهید روی صفحه نمایش گلوکومتر را بخوانید، باید دقت کنید که این عدد به چه واحدی نمایش داده شده است. این میزان قند خون یا به صورت میلی گرم بر دسی لیتر و یا میلی مول بر لیتر در صفحه نمایشگر کوچک دستگاه ظاهر می شود. واحد اندازه گیری رایج در ایران میلی گرم بر دسی لیتر است اما در برخی کشورها این واحد میلی مول بر لیتر است. پس بهتر است در ایران دستگاهی با واحد میلی گرم بر دسی لیتر تهیه شود. شرکت های سازنده دستگاه ها را در کشورهای مختلف با واحدهایی متناسب با استانداردهای آن کشور عرضه می کنند و به همین دلیل توصیه می شود دستگاه های قند خون را در کشورمان از شرکت هایی که دارای نمایندگی هستند تهیه نمایید.
زمان / ساعت:
همه گلوکومترها دارای ساعتی هستند که می توان زمان و تاریخ دستگاه را تنظیم کرد. به علاوه این دستگاه ها دارای حافظه ای برای ثبت نتایج آزمایش های پیشین شما هستند و شما در صورت لزوم می توانید به این داده ها دسترسی پیدا کنید و تغییرات میزان قند خون تان را در طول روزهای مختلف با یکدیگر مقایسه کنید.
دقت:
دقت عامل مهمی در انتخاب دستگاه قند خون است. ولی این عامل در برخی دستگاه ها وابسته به مقدار قند خون اعمال شده است. یعنی اگر نمونه خون کمتر از میزان موردنیاز دستگاه باشد، عددی که دستگاه می دهد اشتباه خواهد بود. پس دستگاهی تهیه کنید که حتما به سیستم کنترل حجم خون مجهز باشد.
قیمت:
قیمت اندازه گیری قند خون با گلوکومتر بستگی دارد به قیمت نوارهای اندازه گیری قند خون که باید خریداری کنید. شما یک قیمت اولیه بابت خرید دستگاه می پردازید که تعدادی نوار را در جعبه این دستگاه خواهید یافت ولی وقتی این نوارها تمام شد، شما باید این نوارها را خریداری کنید، بنابراین در هنگام خرید دستگاه، قیمت نوارها را هم در نظر بگیرید.
دقت کنید نوارهای تقلبی اندازه گیری قند خون هم در بازار وجود دارند. این نوارها قند خون شما را به غلط اندازه گیری و نشان می دهند که برای سلامت شما خطرناک خواهد بود. توجه کنید که دستگاه اندازه گیری قند خون و لوازم و تجهیزات جانبی آن حتما دارای برچسب هولوگرام وزارت بهداشت باشد. شما باید چنین نوارهایی را خریداری نکنید و به فروشنده یا نمایندگی فروش کارخانه گزارش دهید.
چه قدر قابل اطمینان است؟ شاید بگویید نتایجی که این دستگاه های گلوکومتر نشان می دهند تا چه اندازه قابل اطمینان است؟ و دقت این دستگاه ها چقدر است؟ این موضوع موجب انجام مطالعات و تحقیقات بسیاری در سراسر دنیا شده است. فراموش نکنید که عوامل بسیاری، دقت یک دستگاه گلوکومتر را تحت تاثیر قرار می دهند. دقت یک دستگاه گلوکومتر که از بازار خریداری می کنید، به تنظیمات آن، محدوده دما، فشاری که برای پاک کردن نوار استفاده می شود، اندازه قطره خون، میزان داروهایی که در خون وجود دارد، تمیز بودن بخش اندازه گیری قند خون و تازه بودن نوارهای اندازه گیری قند خون بستگی دارد. دستگاه های مختلف، قابلیت هایشان از نظر این شاخص ها متفاوت است و بر این اساس، قیمت دستگاه های گلوکومتر متفاوت است. مسلما دستگاه های دقیق تر، قیمت گران تری نیز خواهند داشت.
نکاتی برای استفاده بهتر از گلوکومتر
قبل از استفاده از گلوکومتر جدیدتان، دستورالعملهای استفاده از آن را که در بروشورهای کارخانه درج شده بخوانید و یا از راهنمای نما یندگی فروش بخواهید آن را برایتان توضیح دهد.
نوارهای اندازهگیری قند خون را از درون قوطیهایی که شکستگی دارند و یا ترک خوردهاند، استفاده نکنید. دقت کنید نوارهای سنجش قند خونی را خریداری کنید که تاریخ مصرفشان سپری نشده باشد و بستهبندی آن کامل و پلمب شده باشد.
قبل از استفاده از دستگاه گلوکومتر جدیدتان آن را با فردی که قبلا تجربه استفاده از این دستگاه را دارد، تمرین کنید تا یاد بگیرید درست قند خونتان را اندازهگیر ی کنید.
قبل از استفاده از دستگاه دستهایتان را خوب بشویید. حتی اندکی باقیمانده غذا و قند روی انگشتتان بر نتیجه آزمایش اثر خواهد گذاشت.
در دستگاههایی که به سیستم کنترل حجم خون مجهز نیستند، مقدار خونی که به دستگاه میدهید باید مناسب باشد و در غیر این صورت اندازهگیر ی قند خون با دقت انجام نخواهد شد.
اجازه دهید خون از انگشتتان به آرامی خارج شود. انگشتتان را نچلانید (فشار ندهید). ا ین کار روی نتیجه آزمایش اثر می گذارد.
وقتی برای اندازهگیری قند خون به آزمایشگاه می روید، گلوکومترتان را همراه ببرید تا عدد ی که صفحه نمایش آن نشان میدهد را با نتیجه آزمایش مقا یسه کنید. با این کار میتوانید ببینید دستگاه شما میزان قند خون را تا چه اندازه دقیق و درست نشان میدهد.