الهام مراد
با گذشت ۳۵ سال از انقلاب اسلامی، در طی ده دولت گذشته، یازده پزشک در دوازده دوره، هدایت وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی را به عهده داشته اند. دوازدهمین وزیر، این روزها منتظر گرفتن رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی است.
دکتر کاظم سامی اولین وزیر بهداشت بعد از انقلاب، متولد مشهد، روانپزشک و فارغ التحصیل از دانشگاه تهران بود. سامی در مدت ۹ ماهه ی وزارت خود در راستای دولتی کردن طب و حذف بیمارستان های خصوصی تلاش کرد. اکثر لوایح تقدیمی او به جذب نیرو و جدا کردن مراکز درمانی از نهادهای از هم پاشیده پیش از انقلاب و الحاق آنها به وزارت بهداری مربوط می شد. وی کمتر از ده سال بعد از پایان وزارتش به شکل دلخراشی کشته شد.
دکتر موسی زرگر، فوق تخصص جراحی قفسه ی سینه از دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو فعلی هیئت علمی این دانشگاه نیز در یک دوره ی ۸ ماهه تصدی این وزارتخانه را برعهده داشت. بیشترین تلاش زرگر در راستای سر و سامان دادن به بیمارستان ها و تجهیز مراکز درمانی بود که در مدت کوتاهی به وزارت بهداری ملحق شده بودند.
کمبود نیروی انسانی باعث شد که اکثر لوایح این دوره به جذب و مدیریت نیروی انسانی اختصاص یابد. ساختار وزارت بهداری در این دوره تغییر کرد و دارای هفت معاونتِ تشکیلات و پشتیبانی، درمان، بهداشت، دارو و غذا و آزمایشگاه، پژوهشی، آموزش و معاونت بهزیستی شد. از لوایح مهم این دوره، لایحه ی اداره ی اماکن درمانی و بهداشتی و طرح تمام وقتی اساتید بود.
دکتر هادی منافی متولد تبریز و فارغ التحصیل رشته پزشکی از دانشکده پزشکی استانبول است که بعد از بازگشت به تهران تخصصش را در رشته جراحی عمومی از دانشگاه تهران گرفت.
منافی در سخت ترین دوران پس از انقلاب وزیر بهداشت بود، این سختی به علت عدم آمادگی برای مقابله با عوارض جنگ بود. جنگی که گاه تا ۱۶ هزار مجروح را به سیستم درمانی کشور می کشاند. روابط متعادل منافی با سازمان نظام پزشکی و بخش خصوصی برای اداره ی این شرایط سودمند واقع شد.گرچه به دلیل شرایط بسیار دشوار کشور نمی شد از او انتظار چندانی داشت اما وی در این دوران با توسعه خانه های بهداشت در کانون توجه قرار گرفت.
دکتر سید علیرضا مرندی متولد اصفهان و فوق تخصص اطفال است، مرندی همه دوران تخصص و فوق تخصص خود را در آمریکا طی نمود. در دوره وزارت او لایحه ی تشکیل وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی به تصویب رسید. افزایش ظرفیت رشته های تخصصی و ایجاد رشته های فوق تخصصی جدید، افزایش دانشکده های پزشکی در کشور و تشکیل شبکه های بهداشتی از اقدامات مهم او بود.
از دیگر خدمات ارزنده مرندی قانون تنظیم خانواده بود. این قانون در برهه ای از زمان مطرح شد که دولت و بسیاری صاحبنظران جرات طرح این مسئله را نداشتند. نامه مرندی به حضرت امام و پاسخ امام خمینی به ایشان مبنی بر شروع این بحث در دانشگاهها توانست تابوی بزرگی را بشکند و دولت های بعد بتوانند با سیاستهای لازم، رشد افسار گسیخته جمعیت را مهار کنند.
از لوایح مهم به قانون درآمده در این دوران قانون تامین هیئت علمی مورد نیاز دانشگاههاست که مرندی با اهرمهای امتیاز دهی و شروط قانونی سعی در هدایت متخصصین جوان به سمت هیئت علمی شدن داشت.
وزارت بهداشت در این دوران مورد تحسین و تایید سازمان های بین المللی قرار گرفت و طرح های آن بارها از سوی سازمان بهداشت جهانی به عنوان الگو به سایر کشورها پیشنهاد شد. دکتر مرندی در پایان این دوره از وزارت خود مفتخر به دریافت جوایز معتبر بین المللی از سازمان یونسکو و سازمان جهانی بهداشت شد. افتخاری که تاکنون نصیب هیچ یک از وزرای بهداشت نشده است.
او چهار سال پس از اتمام این دوره بار دیگر به مسند وزارت بازگشت تا تنها وزیر بهداشتی باشد که تاکنون دوبار این سمت را برعهده گرفته است. مرندی با ۹ سال سابقه ی وزارت، تاکنون طولانی ترین دوره ی وزارت بهداشت را داشته است.
دکتر ایرج فاضل متولد اردستان و فوق تخصص جراحی عروق و هم اکنون استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است. وی پیش از به عهده ی گرفتن وزارت بهداشت، دو دوره وزیر علوم بود. دکتر فاضل توسط مجلس سوم استیضاح و برکنار شد و رضا ملک زاده جایگزین وی شد.
دکتر رضا ملک زاده دارای فوق تخصص گوارش و کبد از کشور انگلستان است و در هنگام رسیدن به وزارت ۳۹ ساله بود که یکی از جوان ترین وزرا به شمار می رود.
از مهم ترین فعالیت های او، توسعه ی شبکه های بهداشتی، نگاه جدی تر به اورژانس و در نتیجه ی آن تاسیس پایگاههای متعدد اورژانس در کشور، تجهیز مراکز بهداشتی و درمانی، تصویب قانون تنظیم جمعیت و خانواده و مورد توجه قرار دادن بیمه ی درمان کارمندان دولت بود.
از قوانین مهم این دوره، قانون بازآموزی پزشکان و جامعه پزشکی بود که سبب شد برای اولین بار لزوم آموزش حین خدمت در جامعه پزشکی به شکل قانون درآمده و مورد توجه جدی نظام سلامت کشور قرار بگیرد.
دکتر محمد فرهادی متولد شاهرود متخصص گوش و حلق و بینی از دانشگاه مشهد، وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت دوم میر حسین موسوی و وزیر بهداشت در دولت اول محمد خاتمی بود.
در دوران وزارت او گامهای موثری در کنترل و ریشه کنی بیماریهای واگیر و غیرواگیر صورت گرفت. در بحث استراتژیک دارو نیز تامین داروی مورد نیاز با کیفیت مطلوب، بهینه سازی مصرف دارو و خودکفائی در این صنعت در مرکز توجه قرار گرفت.
دکتر مسعود پزشکیان متولد مهاباد و فوق تخصص جراحی قلب است، در دوران وزارت او توجه ویژه ای به ارائه ی خدمات به اقشار آسیب پذیر شد که تصویب و اجرای قانون بیمه روستایی و ارایه طرح بیمه افراد بی بضاعت در این راستا بود.
از فعالیت های مهم این دوره تصویب و اجرای قانون بیمه بستری، افزایش تقریبا دو برابری بودجه وزارت بهداشت و درمان با همکاری مجلس، راه اندازی طرح پزشک خانواده، تغییر روند تحقیقات و ارزیابی مستمر علمی بخش آموزش و افزایش مقالات خارجی بود.
دکتر کامران باقری لنکرانی متولد تهران و فوق تخصص گوارش از دانشگاه علوم پزشکی شیراز است. از اقدامات دوره ی وزات او می توان به تلاش برای حذف بخش هایی از موانع بروکراتیک، ساخت بیمارستان های نیمه کاره کشور اشاره کرد.
دکتر مرضیه وحید دستجردی متولد تهران و دارای تخصص زنان و زایمان از دانشگاه علوم پزشکی تهران است. وی تنها وزیر زن بعد از انقلاب بوده است که روی کار آمدن او بازتاب های بسیاری داشت.
از جمله خبرسازترین اتفاقات دوران وزارت او ابطال آزمون دستیاری در بهمن ۸۸ ،اجرای طرح انحلال دانشگاه علوم پزشکی ایران و تغییر سیاست های جمعیتی بود.
در حالی که چند ماه بیشتر به پایان دولت دهم نمانده بود، محمود احمدی نژاد، دکتر دستجردی را از وزارت برکنار کرد تا دکتر محمد حسن طریقت منفرد، متخصص جراحی چشم، در هفتم دی ماه ۹۱ با رای اعتماد مجلس جایگزین او شود و با دوره ی ۷ ماه و ۱۵ روزه کوتاهترین دوره ی این وزارت را به نام خود کند.
اکنون دکتر سید حسن قاضی زاده هاشمی منتظر است تا با رای اعتماد مجلس کلید وزارت بهداشت دولت یازدهم را در دست بگیرد، وی متولد فریمان و چشم پزشک است، هاشمی اکنون به عنوان استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیمارستان فارابی و بیمارستان چشم پزشکی نور فعال است.
به روز رسانی:
روز ۲۵ مرداد ۹۲ دکتر قاضی زاده هاشمی توانست با کسب ۲۶۰ رای مثبت از ۲۸۴ رای ماخوذه، رای اعتماد مجلس را برای پست وزارت بهداشت به دست آورد و رهسپار ساختمان وزارت بهداشت شود.
