بر خلاف انبوه فیلم هایی که مضمون اصلی یا فرعی آنها با مفاهیم و شخصیت های پزشکی در ارتباط است، دندان پزشک حضور بسیار کمرنگی در عرصه سینما دارد؛ به شکلی که تمام تاریخ مشترک دندان پزشکی و سینما را می توان در یک مقاله خلاصه کرد.
۴۲ فیلم به نام دندانپزشکان
دستمایه اصلی حضور دندانپزشکی بر پرده نقره ای مبتنی بر ابزارهای عجیب و غریب و ترس و درد غیر قابل تحمل و شکنجه وار درمان های دندان پزشکی است. بنا به آمار سایت IMDb، در تاریخ ۱۱۲ساله سینما، چهل و دو فیلم که کلمه دندان پزشک را در عنوان خود دارند، ساخته شده اند. قدیمی ترین این فیلم ها «دندان پزشک کاردان» است، یک فیلم سیاه سفید و صامت، ساخت کشور انگلستان، که تاریخ ساخت آن به سال ۱۹۰۲ و هفت سالگی سینما برمی گردد. دندان پزشک زیبا، دندان پزشک فرویدی، دندان پزشک روی صندلی، دندان پزشک اتفاقی، دندان پزشک شیفته، ترس از دندان پزشک، دندان پزشک عصبی عنوان تعدادی از آنهاست که برخی وحشتناک و اکثر آنها محتوای طنز دارند.
معروف ترین فیلم این لیست چهل و دوتایی، دنتیست (دندان پزشک)، یک تریلر هراس انگیز و پر خشونت است که اولین قسمت آن در سال ۱۹۹۶ به کارگردانی برایان یوزنا روی پرده رفت و دو سال بعد قسمت دومی نیز بر ان ساخته شد. فیلم داستان زندگی دکتر هینستون، دندان پزشک متمولی است که به شکلی اتفاقی متوجه خیانت اخلاقی همسر زیبایش می شود. کشف این خیانت شروع تشویق ذهنی و توهم اوست که منجر به انتقام گیری از جنس زن در طول فیلم می شود. او پس از پا گذاشتن به مطب، پرسنل و بیماران خود را یکی پس از دیگری پس از شکنجه های دلخراش به کام مرگ می فرستد و سپس به سراغ همسر و شریک پنهانی او می رود. فیلم داستانی ضعیف و کسالت بار دارد و انباشته از خطاهای تکنیکی دندان پزشکی است.
زندگی شخصی یک دندان پزشک
آخرین فیلمی که با محوریت یک دندان پزشک ساخته شده Good Luck Chuck است که در سپتامبر ۲۰۰۷ روی پرده رفت، داستان زندگی دندان پزشکی به نام چارلی لوگان که در کودکی گرفتار طلسم یکی از همسالان خود شده است تا درحالی که عشق او را فرا گرفته هیچ گاه نتواند به عشق واقعی خود برسد. رابطه او با انبوه زنانی که به دنیای شخصی اش وارد می شوند هیچ گاه پایدار نمی ماند، اما تمامی آنها می توانند بلافاصله پس از قطع رابطه با او ازدواج کنند. کم کم چارلی در میان زنان مجرد با این صفت معروف می شود طوری که مطب او لبریز از زنان جوان و پا به سن گذاشته ای می شود که درسودای ازدواج ناکام مانده اند. با اینکه در هیچ صحنه ای از فیلم چارلی را آنگل و توربین به دست نمی بینیم، این فیلم نزدیک ترین و ملموس ترین واقعیت های دنیای یک دندان پزشک را به تصویر می کشد.
زندگی خصوصی دندانپزشکان (۲۰۰۲) فیلم دیگری است که به زندگی خصوصی دندان پزشکان می پردازد. در این فیلم کمپبل اسکات نقش دندانپزشکی را بازی می کند که با همسر دندانپزشکش در یک کلینیک مشغول به کار هستند. او در توهم ارتباط همسرش با مردی دیگر، دچار افت کاری می شود و یکی از بیمارانش به شکلی مالیخولیایی سعی در راهنمایی او دارد. این فیلم جز نام دندانپزشک ربط خاص دیگری به دندانپزشکی ندارد و شخصیت اصلی این فیلم می توانست هر شغل دیگری داشته باشد. گرچه اصلاح روابط زن و شوهر در انتهای فیلم با ترمیم دندان های زن به دست شوهر نمایش داده می شود.
بازی با گاز خنده
چارلی چاپلین در سال ۱۹۱۴ اثر گاز اکسید نیترو، که در برخی کشورها برای بی حسی بیماران دندان پزشکی به کار می رود، را مبنای ساخت فیلم گاز خنده (با عنوان جانبی دندان پزشک) قرار داد. چارلی در این فیلم نقش دستیار دندان پزشکی را بازی می کند که خود را به جای دندان پزشک جا می زند و با سوء استفاده از اثر این گاز صحنه های مفرحی را برای تماشاگر خلق می کند.
آلفرد هیچکاک، در دو فیلم خود به طور مستقیم و غیر مستقیم اشاره به دندانپزشکی دارد. در فیلم مردی که زیاد می دانست (۱۹۳۴) داستان عده ای تبهکار را روایت می کند که فرزند یک زوج آمریکایی را گروگان می گیرند. در یکی از صحنه های فیلم، لزلی بنکز با تبهکاران در یک مطب دندانپزشکی درگیر می شود و یکی از توطئه گران با گاز اکسید نیترو او را بی هوش می کند.
فیلم دیگر هیچکاک، مرد عوضی (۱۹۵۷) ماجرای مرد بی گناهی است که به جای دزدی حرفه ای به زندان می افتد. همسر او شب قبل از دستگیری، دچار دندان درد می شود و به دلیل هزینه بالای درمان نمی تواند به دکتر مراجعه کند. مرد برای دریافت پول به اداره بیمه می رود و به اشتباه دستگیر می شود. یکی از معدود مدارک تبرئه او مراجعه قبلی شان به دندانپزشک است. گرچه در این فیلم هیچ صحنه ای از دندانپزشکی دیده نمی شود ولی یک دندان درد ساده مشکلاتی باورنکردنی سر راه این خانواده قرار می دهد.
در قسمت چهارم از سری فیلم های اکشناسلحه مرگبار، مل گیبسون و دنی گلاور به دنبال یک گروه تبهکار چینی هستند. آنها در تعقیب یکی از روِسای این باند که به دندانپزشکی مراجعه کرده، وارد مطب می شوند و سعی می کنند با کمک گاز اکسید نیترو او را وادار به اعتراف کنند ولی گاز در هوا پراکنده می شود و چنان آنها را به خنده می اندازد که رفتار هر سه از کنترل خارج می شود. این تک صحنه در مطب دندانپزشکی آن قدر مضحک است که هرکسی را به خنده می اندازد.
شکنجه روی یونیت دندان پزشکی
یکی از معروف ترین فیلم های تاریخ سینما مرتبط با دندانپزشکی، دونده ماراتون (۱۹۶۷) ساخته جان شله زینگر است. ماجرای دانشجوی جوانی است، با بازی داستین هافمن که خود را برای شرکت در مسابقات دو ماراتون آماده می کند. او ناخواسته درگیر ماجرای پیچیده الماس های مسروقه متعلق به زمان جنگ جهانی دوم می شود که یک نازی قدیمی به دنبال آنها است. جنایتکار بی رحمی که درگذشت سال ها ذره ای از درندگی اش کاسته نشده. او که دندانپزشک است، هافمن را می رباید و در یکی از معروف ترین سکانس های تاریخ سینما او را با لوازم دندانپزشکی شکنجه می کند. صحنه دردناک توربین که دندان هافمن را می تراشد، وحشناک ترین چیزی است که می توان از دندان پزشکی تصویرکرد.
هجو ترس از دندان پزشکی
روی اتکینسون نیز در یکی از قسمت های مجموعه تلویزیونی مستر بین، سر از یک مطب دندان پزشکی در می آورد. صحنه نشستن او روی یونیت دندان پزشکی و تقالبش با دندان پزشک یکی از مفرح ترین تصاویر است که از فضای یک مطب دندان پزشکی تصویر شده است. مستر بین که از شدت اضطراب دریافت بی حسی، با واکنش های ناخودآگاهش دندان پزشک را بیهوش می کند، خود توربین دندان پزشکی را به دست می گیرد و درحالی که آینه کوچکی در دست دارد شروع به سوراخ کردن دندان های قدامی و پر کردن آنها می کند.
در سری اول از مجموعه سریال فرندز (دوستان)، دو دندان پزشک، در قالب پدر و پسر حضور دارند که یکی از آنها شوهر سابق ریچل، یکی از شخصیت های اصلی سریال فرندز است و قسمتی از صحنه های سریال در مطب او می گذرد. طبیعی است که دغدغه خلق صحنه های کمیک و شوخی های زبانی بسیار بیشتر از به تصویر کشیدن فضای یک مطب دندان پزشکی برای عوامل مجموعه اهمیت داشته باشد.
در فیلم ملاقات کنندگان (۱۹۹۳) که تاکنون دوبار از تلویزیون ایران پخش شده است، ژان رنو شوالیه ای است که در تونل زمان به زمان حاضر می رسد و با نواده خود دیدار می کند. شوهر این خانم یک دندانپزشک بی آزار است که مجبور می شود حضور غیرقابل توجیه این شوالیه و خدمتکارش را به اضافه تمام اتفاقات عجیب و غریب دیگر تحمل کند. اتفاقاتی که بعضاٌ به مطب او هم سرایت می کند و زندگی کاری او را بر هم می ریزد. این فیلم کمدی از مطب دندانپزشکی هم مثل سایر فاکتورهای بصری دیگری برای خنداندن تماشاگر استفاده می کند.
در فیلم ریولوبو (۱۹۷۰) به کارگردانی هاوارد هاکس، جان وین نقش یک افسر شمالی را بازی می کند که برای کمک به دوستان قدیم اش راهی شهر بی قانون ریولوبو می شود. او دندان درد را به عنوان بهانه ورود به شهر و ملاقات با دندانپزشک عنوان می کند تا بتواند از او کمی اطلاعات کسب کند. صحنه حضور جان وین در مطب دندانپزشکی یکی از مفرح ترین صحنه های این فیلم بسیار تلخ است. دوبله بامزه مرحوم ایرج دوستدار، بار طنز صحنه را به شدت اضافه کرده است. گرچه نمی توان گفت دکتر این فیلم دندانپزشک است یا دندان کش.
برادران کوئن نیز در فیلم سنگدلی تحمل ناپذیر (۲۰۰۳)، علاقه خود را به دندان پزشکی نشان می دهند. جورج کلونی در همان ابتدای فیلم در مطب دندانپزشکی زیر دست دندانپزشک و در حالی که فریم و رابردم در دهانش قرار داد با موبایل صحبت می کند. در صحنه بعد کلونی داخل ماشین به سمت محل کارش می رود و باز هم با موبایل حرف می زند ولی هنوز درست و حسابی نمی تواند دهانش را ببندد! غلظت طنز این صحنه باورنکردنی است گرچه خود فیلم چندان جذاب و دوست داشتنی از کار درنیامده است.
دندان پزشک سه بعدی
بهترین تصویر دندانپزشکی در تاریخ سینما از کارتون دیدنی در جست و جوی نمو (۲۰۰۳) ثبت شده است. ماهی های آکواریوم مطب دندانپزشک همگی کارشناسان خبره این علم شده اند و در یکی از بامزه ترین صحنه های کارتون درباره نحوه کاربرد انواع گیتس و پیزو برای درمان اندودونیتیکس با هم بحث می کنند. استفاده دیدنی از ابزارهای مطب دندانپزشکی مثل یونیت و کرشوار (که آب وارد آن می شود) از دقت مثال زدنی جان لستر کارگردان فقید این کارتون حکایت داشت.
دندان پزشکان در فیلم های ایرانی
در فیلم های ایرانی سال های اخیر تنها دو شخصیت دندان پزشک حضور دارند که هیچ کدام چهره مثبتی از این حرفه را به نمایش نمی گذارند.
در فیلم ساقی، ساخته محمدرضا اعلامی، یک دکتر دندانپزشک که ابتدای فیلم دندان بهرام رادان را ترمیم می کند، او را به عنوان ساقی برای تامین مواد مخدر افراد پول دار استخدام می کند. اگرچه در انتهای فیلم، احتمالاٌ برای پیشگیری از اعتراض دندانپزشکان، می فهمیم که او اصلاٌ دندانپزشک نیست و بدون داشتن مدرک طبابت می کرده!
دندان پزشک طماع فیلم بوتیک، ساخته تحسین برانگیز حمید نعمت الله که در یکی از سکانس های فیلم لثه ی عطی، دختر نوجوان فیلم، با بازی گلشیفته فرهانی، را می شکافد تا آن را جراحی کند. اگرچه صحنه های حضور هر دو دندان پزشک پر از غلط های فاحش تکنیکی است، بحث دندان درد و مراجعه به دندان پزشک در فیلم بوتیک کاملا در بافت قصه قرار گرفته و کاربرد دوگانه اسپری بی حسی و دندان درد به عنوان نشانه وضعیت اقتصادی شخصیت های فیلم برای تماشگر قابل قبول بود.
در کوران حضور بی واسطه شرکت های خارجی در سریال های ایرانی، به عنوان اسپانسر، مهران مدیری در سریال نقطه چین، بی هیچ منطق داستانی، یک یونیت دندان پزشکی را در خانه قرار داد تا تماشاگران به بهانه شغل همسرش، در چند قسمت از سریال با مارک آن آشنا شوند.
