برندگان جایزه نوبل پزشکی ۲۰۱۲ اعلام شدند

یک دانشمند ژاپنی و یک دانشمند انگلیسی (شینیا یاماناکا و جان گوردون) برندگان جایزه نوبل پزشکی و فیزیولوژی امسال شدند. چیزی که باعث شد، اعضای مجمع نوبل در انستیتو کارولینسکای سوئد آنها را مستحق دریافت جایزه نوبل بدانند، تحقیق بر روی “بازگرداندن سلولهای بالغ به سلولهای بنیادی” بود. بر اساس این تحقیقات آنها قادر شده اند که سلولهای تمایز یافته را به حالت بنیادین برگردانند، در چنین حالتی سلول بنیادی می تواند به هر سلول تخصصی دیگر بدن تبدیل شود.

سالها پیش دانشمندان بر این عقیده بودند که فرآیند بلوغ یک پروسه یک طرفه است و هیچ سلولی بعد از بالغ شدن نمی تواند به حالت بنیادین خود بازگردد، اما گوردون در مقاله ای که نیم قرن پیش منتشر کرد، نشان داد که تحت شرایط خاصی می توان سلولهای بالغ را طوری برنامه ریزی کرد که به حالت بنیادین برگردند و قابلیت تبدیل به سایر سلولها را پیدا کنند. او هسته سلول تخم یه قورباغه را خارج کرد و به جای آن هسته سلول روده یک بچه قورباغه را گذاشت. هسته سلول مخصوص روده بعد از قرار گرفتن در این شرایط تغییر یافت و کاملا خصوصیات سلول تخم را از خود نشان داد؛ سلول تخم جدید تقسیم کرد و رشد یافت و به یک قورباغه جدید تبدیل شد.

گوردون در سال ۱۹۶۰ دکترای خود را از دانشگاه آکسفورد گرفت و برای دوره مطالعاتی پس از دکترا به انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا رفت و قورباغه هایش را در اروپا تنها گذاشت. او نتایج تحقیقات خود را تا زمانی که از رشد و بقای قورباغه های کلون شده اش مطمئن نشده بود(یعنی تا دو سال بعد از دریافت دکترا)، منتشر نکرد. چرا که در آن زمان تردیدهای زیادی در این مورد وجود داشت. آن موقع هنوز حدود ۳۵ سال دیگر زمان لازم بود تا در سال ۱۹۹۶ “دالی” اولین گوساله شبیه سازی شده متولد شود. (بد نیست بدانید که دالی اولین مورد از میان ۲۷۷ تلاش ناموفق بود که توانست رشد کرده و به یک موجود زنده تبدیل شود)

 یاماناکا سالها بعد از آزمایشات گوردون، در دانشگاه کیوتو تحقیقات خود را روی علت تبدیل سلولهای تمایز یافته به سلولهای بنیادین آغاز کرد. در حوالی سال ۲۰۰۰ دانشمندان می دانستند که این مساله امکانپذیر است اما نمی دانستند چرا و تحت چه روندی این تبدیل اتفاق می افتد. یاماناکا بعد از تلاشهای بسیار بر روی سلولهای موشها، دریافت که تنها با فعال کردن ۴ ژن می توان یک سلول فیبروبلاستی (سلولهای ویژه بافت همبند) را به سلول بنیادین تبدیل کرد. او نتایج این تحقیق را در سال ۲۰۰۶ اعلام کرد.

این تحقیقات می توانند زمینه ساز روشهای جدید درمانی مبتنی بر بازسازی بافتهای آسیب دیده بدن با استفاده از سلولهای بافتهای دیگر باشند. مثلا می توان تصور کرد که بدون نیاز به پیوند کلیه قادر باشیم با استفاده از سلول پوست یک فرد برای او کلیه نو بسازیم. البته هنوز تا رسیدن مطالعات به آن مرحله راه زیادی در پیش داریم اما می توانیم با اطمینان بگوییم که دانشمندان در این مسیر در حال حرکت هستند

بد نیست بدانید که:

یامانا تازه ۵۰ ساله شده اما گوردون سال آینده ۸۰ شمع روی کیک تولد خود فوت خواهد کرد. یعنی زمانی که گوردون در حال دستکاری قورباغه هایش بود، یاماناکا تازه چشم به جهان گشود.

هر دو این دانشمندان به خوش اخلاقی و روحیه کار تیمی بالا معروف هستند.

یاماناکا قبل از اینکه وارد کارهای آزمایشگاهی و تحقیقاتی شود، پزشک جراح بوده اما فکر می کند که برای این کار آفریده نشده و می تواند وظیفه پزشکی خود را در لابراتوارها بهتر انجام دهد.

یاماناکا هنگامی تماس تلفنی و خبر برنده شدن خود را دریافت کرد که مشغول گردگیری و نظافت خانه اش بود.

اکنون دولتهای ژاپن و انگلیس هر یک انستیتوهای ویژه ای برای این دو دانشمند و به نام آنها اختصاص داده اند و با دست و دلبازی تمام بودجه مناسبی برای تحقیقات در اختیار آنها گذاشته اند.

نوبل سال پیش نیز به سه نفر از کشورهای فرانسه و آمریکا و کانادا رسید.

منبع