وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولي اصلي بخش تجارت و شبكه توزيع كالا، براي مبارزه توزيع كالاي قاچاق و جعلي، اقدام به ايجاد سامانه شبكه بازرسی و نظارت مردمي نموده است.
طرح شبكه بازرسي نظارت مردمي در حقيقت ايجاد سامانهاي را دنبال ميكند كه در آن همه مردم ميتوانند، تنها با داشتن يك گوشي تلفن همراه داراي دوربين، و با استفاده از نرمافزاري كه در اختيار ايشان قرار گرفته است، علاوه بر اطمينان از اصالت كالاي خريداري شده و ياري دولت در شناسايي عوامل توزيع كالاي قاچاق و جعلي، از مشوقهاي اعتباري نيز برخوردار گردند. در واقع اين طرح ضريب نفوذ بازرسي و كنترل كالاهاي قاچاق و غير مجاز را گسترش ميدهد.
چگونگی استعلام کالا و گزارش تخلفات
برچسب شبنم دارای یک بارکد دوبعدی منحصر به فرد است که روی هر قلم کالا درج میشود و حاوی اطلاعات کامل درباره کالا بوده و قابلیت استعلام اصالت کالا از طریق گوشی تلفن همراه دوربیندار و نرم افزار مربوطه، تلفن گویای ۸۸۹۶۹۲۹۶ ، ارسال پیامک به ۳۰۰۰۳۹۲ و همچنین استعلام ازسامانه شبنم در این آدرس را دارد.
مردم ميتوانند براي اطمينان خاطر خودشان هر كالاي دارای باركدي را استعلام نموده و از اصيل بودن آن مطمئن شوند. علاوه بر آن ميتوانند تخلفات مربوط به كالاهايي كه باركد آن مخدوش است يا باركد ندارد را گزارش نمايند. در صورتيكه تعداد معيني از تخلفات توسط يك فرد گزارش شود و اين گزارشها با بررسي بازرسان نهادهاي نظارتي تاييد شود، مورد تشويق قرار خواهد گرفت.
با وجود طرح مذکور در خوشبینانه ترین حالت انتظار میرفت که در صورت وجود کالای تقلبی و قاچاق ، طرح شبنم بر روی آنها مشاهده نشود.
در تاریخ ۳۱ تیر ماه، خبری در رسانه های ارتباط جمعی منتشر شد .خبر این بود:
به گزارش ایسنا، در حالی ماموران مبارزه با قاچاق کالا و ارز در عملیاتی، کارگاه زیرزمینی تولید لوازمآرایشی غیربهداشتی را منهدم کردند که رولهای بزرگ برچسب شبنم در این کارگاه به چشم میخورد و تولیدکنندگان سودجوی این لوازم با درج برچسب (شبنم) کالای خود را قانونی جلوه میدادند و وقتی خریداران کدکالا را به شماره درج شده روی برچسب پیامک میکردند، پیامی با این مضمون که «مورد تایید است. نام کالا: موچین و در صورت وجود مغایرت اطلاعات فوق با کالای استعلام شده با سامانه ۱۲۴ تماس حاصل فرمایید» دریافت میکردند.
تا اینجای کار بنظر میرسد در صورت استعلام کالای موردنظر، تقلبی و قاچاق بودن آن محرز میشد. مخصوصا اینکه با وجود مورد تائید بودن کد کالا، نام کالا درست درج نشده است.
حال با هم اصالت یک کالای دارای برچسب شبنم را بررسی می کنیم.
همانطور که مشاهده می فرمائید کالای موردنظر اسپری می باشد. همانطور که مشاهده می شود بارکد کالا عدد ۱۳۴۰۸۷۶۰۱۵۸۴۶۱۷۰ می باشد.
با دانلود نرم افزار موردنظر و نصب آن بر روی تلفن همراه و سپس اسکن بارکد موجود در روی برچسب شبنم نصب شده بر روی کالا توسط نذم افزار مذکور، عدد شناخنه شده توسط نرم افزار که همان عدد تایپ شده بر روی برچسب بعنوان کد کالا می باشد و ارسال آن به شماره ۳۰۰۰۳۹۲ ،انتظار می رفت مورد تائید بودن اصالت کالا و سپس نام کالا در جواب بصورت پیامک ارسال شود. در حالیکه پاسخ بر مورد تائید بودن اصالت کالا اشاره داشت؛ بدون اینکه نامی از کالا برده شود.
حال این سوال مطرح می شود که چگونه میتوان به اصل بودن کالای دارای برچسب شبنم اطمینان داشت؟!
من شخصا شاهد خرید عمدهی یکی از آشنایان از یک واردکننده/قاچاقچی/تاجر (یا هرچی بخواین اسمش رو بذاررین) بودم خیلی راحت سر همین طرح شبنم قیمت یه درصدی اضافه میشد. کاملا هم قانونی هست یعنی وقتی کد رو میزنی اعتبار کالا تائید میشه….مشکل در خود این دستگاه عریض و طویل و غیرشفاف طرح شبنم هست که راه رو واسهی رشوهخواری و فروش برچسب و کد به واردکنندههای غیرقانونی باز کرده. میبینید وقتی چیزی ریشهای و نهادینه باشه همچین طرحهائی هم خودشون سبب استفادهی غیرقانونی میشن! زمینه ی فساد در جای دیگهای است…