دکتر محمد اقبال- استاد دانشکده دندان پزشکی شهید بهشتی :
چند پرسش از کاندیداهای مدیریت سازمان نظامپزشکی : راه ارتقای سازمان نظام پزشکی چیست؟
چند روز پیش خبرنگار محترمی از انجمن دندانپزشکی ایران تلفنی با من تماس گرفت و درخواست کرد به چند پرسش او درباره نظامپزشکی پاسخ دهم. من از ایشان تقاضا کردم پرسشها را مکتوب برایم ارسال کنند تا با دقت و تأمل جواب گویم. زمانی که سوالها به دستم رسید، ملاحظه کردم اطلاعات من در مورد پرسشهای مطرح شده ناچیز و اندک است و بیش از نصف سوالها را باید با نمیدانم پاسخ گویم بنابراین عذر خواستم، اما پیشنهاد دادم به عنوان یک دندانپزشک و معلمی که کموبیش در جریان امور آموزشی و درمانی است، نظرهایم را بیان کنم. این نوشتار کوتاه حاصل این گفتوگو است.
سازمان نظام پزشکی، قدیمیترین و بزرگترین تشکیلات غیردولتی در ایران است که بالغ بر دویست هزار نفر عضو دارد و سالانه بیش از پنج هزار نفر به اعضای آن اضافه میشوند. این سازمان در تمام مراکز استانها و شهرستانهای بزرگ شعبه دارد و به فعالیتهای مربوطه مشغول است. وظایف سازمان نظامپزشکی بسیار وسیع و انتظارات جامعه پزشکی و مردم از آن نیز مهم و بزرگ است.
رسم است که مسوولان نهادهای دولتی و انجمنهای مردمی هرگاه به مناسبتی بخواهند گزارشی به مردم ارائه دهند، فهرست مبسوطی از فعالیتهای اداری معمول و روزمره خود را ردیف میکنند و به سمع و نظر مخاطبان میرسانند. هر چند که ارائه چنین گزارشهایی به طور مطلق بد نیست، اما کافی نیست و ضروری است گزارش عملکرد حاوی اجرای برنامههای تدوینشده قبلی و نتایج کلی حاصل از اجرای برنامهها باشد.
قصد من در این نوشته این نیست که نظام پزشکی یا افراد منتخب دوره جاری نظام پزشکی را نقد، نفی یا اثبات کنم بلکه غرض این است که بگویم سازمان نظام پزشکی در طول دو دهه گذشته، کمتر دارای هدف، برنامه و استراتژی بوده است. به نظر من خوب است که روسا، مسوولان واحدها و افراد کلیدی در نظام پزشکی به این پرسش پاسخ دهند که برای ورود به نظام پزشکی چه هدف و چه برنامهای داشتهاند و اکنون پس از ۴سال تا چه حد در اجرای برنامههای خود یا طرحها و برنامههایی که سایرین آن را مطرح و به تصویب رساندهاند، سهیم و موفق بودهاند. اگر موفق بودهاند این موفقیت مرهون چیست و اگر ناموفق بودهاند علت آن چه بوده است. به عبارت بهتر، هر مسوول منصفانه و از روی وجدان خود برای خود کارنامهای تهیه کند و آن کارنامه را منصفانه در معرض دید و نظر جامعه پزشکی و مردم قرار دهد.
من در ذکر مطلب بالا سوال مهمی داشتم که باید آن را به صراحت اظهار و بیان کنم؛ سوال من این است که آیا سازمان نظام پزشکی در مدیریت و عملکرد کلی و جزیی و برنامههای متعددی که داشته، موفق بوده است؟ نقاط ضعف و نقاط مثبت آن چه بوده؟ آیا تاکنون هیچ پژوهش مدون و دقیقی در این باره انجام شده است؟ آیا نظرات جامعه پزشکی ایران در این موارد گرفته و به آن توجه شده است؟
اینکه مدیران نظامپزشکی نمره خوب به خود بدهند و به عملکرد خود افتخار کنند یا اشخاص از آن طرف به نقد مطلق بپردازند، نه اخلاقی است و نه علمی و در این صورت هیچکدام شایسته انتخاب شدن و نماینده دهها هزار پزشک، دندانپزشک، داروساز و دکترای حرفهای بودن، نیستند.
به عنوان یک دندانپزشک و بدون اینکه بخواهم کسی را متهم یا به عکس، مطهر کنم، چند پرسش اساسی را مطرح میکنم؛ زیرا معتقدم طرح پرسش از جواب دادن به پرسشها اهمیت کمتری ندارد و از کاندیداهای مدیریت نظام پزشکی و همکارانم تقاضا دارم به این موارد عنایت بفرمایند.
- مسایل و مشکلات جامعه پزشکی در حوزههای طب ملی و درمان خصوصی چیست؟ آیا برنامه و راهی برای شناخت دقیق و درست این مسایل و به روز کردن آن به صورت مرتب داشته و داریم؟ آیا تاکنون کار علمی و اصولی برای ردیف و کلاسه کردن مشکلات انجام دادهایم؟ به نظر میرسد انجام این کار با روش علمی صحیح اولویت اول سازمان نظام پزشکی است که تاکنون انجام نشده یا اگر انجام شده، به اطلاع عموم نرسیده است.
- امکانات و تمهیدات سیستم بهداشت و درمان، سازمان نظام پزشکی و ادارات و ارگانهای ذیربط در حوزه پزشکی برای برنامهریزی و اجرای برنامهها چقدر است؟ زیرا لازم است متناسب با توان و امکانات برنامهریزی کرد.
- چندشغله بودن مسوولان و انتخابشوندگان چه محسنات و معایبی دارد و تاکنون چه منافع و مضراتی از این طریق عاید سازمان نظام پزشکی شده است؟
- مسایل و موضوعات سیاسی و دستهبندیهای خاص چه تاثیرات مثبت و منفیای بر نظامپزشکی و نهایتا منافع پزشکان و مردم داشته است؟
- آیا نظام پزشکی ایران تاکنون توانسته است در کارشناسی، مدیریت و برنامهریزی از پتانسیل بسیار زیاد اعضای جوان و نخبه خود استفاده شایسته کند؟… و سوالات دیگری از این قبیل.
به نظر من و به صورت کلی، راه ارتقای سازمان نظام پزشکی استفاده بیشتر از نیروی عظیم پزشکی کشور برای کارشناسی برنامهریزی و اجراست. واضح است تمام این مهمات باید به دور از دستهبندیهای سیاسی و جناحی و با اولویت منافع مردم و جامعه پزشکی باشد. تجربه نشان داده است دخالت سیاست و مداخله سیاستمداران با شخصیت سیاسی و نه شخصیت پزشکی، در بسیاری از موارد نهتنها به نفع سازمان نظام پزشکی نبوده است بلکه لطماتی به این قشر محترم وارد کرده است.
توضیح این نکته ضروری است که این به معنای متضاد بودن سیاست با دانش پزشکی یا دانشمندان پزشک نبوده و نیست؛ بلکه به این معناست که نظامپزشکی خانه پزشکان و پزشکی و نه سیاست و سیاستمداران است و اگر پزشکان سیاستمدار بخواهند به این خانه پا بگذارند، باید در آن فقط به فکر پزشکی باشند و جامه پزشکی بپوشند.
