اگر اخبار را دنبال می کنید حتما تا بحال اسم آنتراکس یا سیاه زخم را شنیده اید. این بیماری ویژه گیاهخواران اهلی مانند گاو و گوسفند و بز است و به ندرت انسان را مبتلا می کند. اما در صورتیکه انسانها در معرض اسپور (هاگ) مولد سیاه زخم قرار بگیرند، می توانندآلوده و مبتلا شوند.
اسپور این باکتری جهت اشاعه بیماری در جنگهای میکربی و حملات تروریستی (بیوتروریسم) در هوا پخش می شود تا گروه بزرگی از مردم را آلوده کند و بیشترین علت مشهور شدن آن هم به این کاربرد (سو استفاده) بر می گردد.
عامل:
باسیلوس آنتراسیس (نوعی باسیل میله ای شکل از نوع گرَم مثبت)
روش انتقال:
– پوستی: تماس با دام یا محصولات آلوده دامی و ورود از خراشهای کوچک پوست یا گزش حشرات
– تنفسی: استنشاق اسپور (در حملات بیوتروریسم یا کارخانه های پشم بافی و مراکز نگهداری دامها)
– گوارشی: خوردن مواد گوشتی آلوده که خوب پخته نشده باشند.
دوره نهفتگی: حدود ۷ روز بعد از تماس با عامل بیماریزا
علائم:
در نوع پوستی یک زخم مثل جای گزش حشرات بوجود می آید که خارش دارد، بعد از مدتی زخم حالت تاولی پیدا می کند و بعد از آن مرکز زخم سیاه می شود. ممکن است محل زخم بعد از بهبودی باقی بماند.
در نوع گوارشی، علائم به صورت تهوع استفراغ و تب و اسهال دیده می شود. در موارد گوارشی سابقه مصرف گوشت آلوده وجود دارد. در نوع تنفسی علائم شبیه آنفلوانزاست اما ممکن است شدیدتر هم بوده و به حالت خونریزی تنفسی دربیاید.
تشخیص:
بر اساس علائم و تشخیص قطعی با نمونه برداری از زخم پوستی یا گرفتن نمونه خون و کشت و رنگ امیزی گرَم ممکن است.
پیش آگهی:
سیاه زخم در صورت عدم درمان می تواند کشنده باشد. از هر ۲ مورد آنتراکس گوارشی یک نفر و از هر ۵ مورد آنتراکس پوستی هم یک نفر در صورت عدم درمان خواهند مرد. اگر علائم تنفسی بصورت خونریزی بروز کند، احتمال مرگ خیلی بالاست. در بعضی موارد باکتری راه خود را به مغز و پرده مننژ می گشاید که همراه با علائم شدید مغزی است و در صورت درمان نشدن در بیشتر موارد بیمار را می کشد.
درمان:
مثل همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. واکسناسیون سیاهز خم (آنتراکس) در کارکنان دامداریها و کشتارگاهها و سایر مشاغل وابسته الزامی است و واکسن ان در ایران هم موجود است.
بعد از ابتلا در صورت تشخیص پزشک می توان از داروهایی مانند پنی سیلین، داکسی سایکلین و سیپروفلوکساسین برای درمان بیماری استفاده کرد. در صورت وجود علائم همراه، درمانهایی برای کنترل این علائم (نظیر تهوع، تب، مشکلات پوستی و غیره) نیز در نظر گرفته می شود.